به گزارش ایسنا، جهانبخش میرزاوند - سرپرست سازمان امور عشایر ایران، در نشست خبری امروز که در سازمان امور عشایر برگزار شد، اظهار کرد: جامعه عشایر، با پیشینه‌ای غنی، فرهنگی سرشار از سنت‌ها، آیین‌ها و باورهای خاص خود، همواره تأثیر بسزایی در تولید غذا، امنیت غذایی، پاسداری از منابع طبیعی و حفاظت از محیط زیست داشته است. زنان عشایری نیز با تولید صنایع دستی مبتنی بر هنر و زیبایی، نقشی مهم در حفظ این سبک زندگی دارند.

وی افزود: سبک زندگی عشایری که از اقوام مختلف با زبان، گویش، هنر و آیین‌های منحصر به فرد خود تشکیل شده، یک میراث معنوی و هویت‌بخش محسوب می‌شود. حتی سرپناه عشایر، لباس‌های سنتی و شیوه زندگی آن‌ها برگرفته از تاریخ، اقلیم و جغرافیای هر منطقه است. جامعه عشایری با توجه به تغییرات فصلی، دما و بارندگی، کوچ می‌کند و در زمستان‌ها از مزایا و امکانات موجود در مسیر بهره‌مند می‌شود.

میرزاوند با اشاره به اهمیت حفظ آیین‌ها و سنت‌های عشایری در دنیای مدرن گفت: حفظ این فرهنگ و هنرها نه‌تنها جذابیت‌های زیادی برای جوامع امروزی دارد، بلکه می‌تواند به‌عنوان یک ظرفیت بزرگ در اقتصاد غیرنفتی و تنوع‌بخشی به تولید در کشور مورد استفاده قرار گیرد. جامعه عشایری با بهره‌برداری از حدود ۷۰ میلیون هکتار از عرصه‌های کشور، نقش مهمی در رصد و صیانت از این منابع ایفا می‌کند.

وی در ادامه تأکید کرد: جامعه عشایری همواره حافظ تمامیت ارضی ایران و صیانت از دین مبین اسلام بوده است. تمامی مرزهای خشکی و سواحل کشور، محل استقرار عشایر است و هر چادر و خانواده عشایری در واقع یک پایگاه دیده‌بانی و پاسگاه امنیتی محسوب می‌شود. افزون بر این، عشایر با حفظ هنرهای سنتی، لباس‌های بومی و مناسک خاص خود، نمادی از هویت ایرانی به شمار می‌آیند. ایران عزیز، به واسطه تنوع جغرافیایی و قومی خود، از اقوامی با زبان‌ها، گویش‌ها، لباس‌ها و صنایع دستی متنوع تشکیل شده است که همگی فرصتی ارزشمند برای سرمایه‌گذاری و توسعه فرهنگی و اقتصادی کشور محسوب می‌شوند.

سرپرست سازمان امور عشایر ایران همچنین با اشاره به اقدامات این سازمان در کاهش تصادفات جاده‌ای اظهار داشت: بر اساس گزارش پلیس راهور، ۶۰ درصد تصادفات در محدوده‌های ۳۰ کیلومتری شهرها و آبادی‌ها رخ می‌دهد. سازمان امور عشایر، با عضویت در ستاد خدمات سفر، اقدام به برپایی نوروزگاه‌ها در این مناطق کرده است.

وی ادامه داد: این نوروزگاه‌ها علاوه بر ایجاد محلی برای استراحت مسافران و رفع خستگی، فرصتی برای آشنایی مردم با سبک زندگی عشایری، محصولات تولیدی آن‌ها و ظرفیت‌های گردشگری این جامعه محسوب می‌شود. در این نوروزگاه‌ها، مسافران می‌توانند با صنایع دستی، شیوه‌های زیست سنتی و محصولات سالم و ارگانیک عشایری آشنا شوند. این اقدام علاوه بر معرفی فرهنگ عشایری، به رونق اقتصادی و توسعه گردشگری این جامعه کمک شایانی کرده است.

سرپرست سازمان امور عشایر ایران اظهار کرد: در ستاد هماهنگی سفر، عضو رسمی هستیم و در این مسیرها، نقش مهمی در کاهش سرعت، استراحت مسافران نوروزی و در نهایت کاهش تصادفات داشته‌ایم.

وی افزود: سال جدید با شعار "سرمایه‌گذاری برای تولید" از سوی مقام معظم رهبری مزین شده است. با نگاهی به ظرفیت‌های جامعه عشایری، مشاهده می‌شود که یکی از سریع‌ترین و پربازده‌ترین سرمایه‌گذاری‌ها در این حوزه امکان‌پذیر است. چرا که هر خانواده عشایری یک واحد تولید، دامداری و دامپروری محسوب می‌شود. علاوه بر آن، هر چادر یا سرپناه عشایری می‌تواند به عنوان یک کانون گردشگری عمل کند و هر خانواده عشایری یک کارگاه هنرآفرینی صنایع دستی به شمار می‌آید.

میرزاوند ادامه داد: دست‌بافته‌های زنان عشایری نه تنها محصولاتی صرفاً تزئینی نیستند، بلکه تاریخ زیسته‌ی این جامعه را در تار و پود خود نمایان می‌کنند. هر نقش و نگاره‌ای بر این دست‌بافته‌ها مبتنی بر فرهنگ و تاریخ این جامعه است. از سوی دیگر، سرمایه‌گذاری در حوزه صنایع دستی می‌تواند سهم کشور را از گردش مالی جهانی این صنعت، که بالغ بر هزار میلیارد دلار است، افزایش دهد. متأسفانه، سهم ایران از این بازار بسیار پایین است. در حالی که کشور صنعتی و پیشرفته‌ای مانند آلمان در دو تا سه سال گذشته سالانه بیش از یک میلیارد دلار صادرات صنایع دستی داشته، صادرات ایران در این حوزه عددی بسیار ناچیز است.

وی ادامه داد: سرمایه‌گذاری در صنایع دستی عشایری نه تنها به بهبود اقتصاد خانواده‌های عشایری کمک می‌کند، بلکه می‌تواند نقشی کلیدی در اقتصاد غیرنفتی کشور ایفا کند و به حفظ میراث فرهنگی نیز منجر شود. اقتصاد مبتنی بر دامپروری به تنهایی پاسخگوی هزینه‌های بالای زندگی امروزی برای عشایر نیست. از این رو، ضروری است که تنوعی در معیشت و اقتصاد این قشر ایجاد شود.

سرپرست سازمان امور عشایر ایران مطرح کرد: در گذشته، تمامی فرش‌ها، رواندازها و زیراندازهای جامعه شهری و روستایی توسط زنان عشایری بافته می‌شد. حتی مواد اولیه‌ی این صنایع دستی نیز دارای دانش بومی خاصی بود که با محیط زیست سازگار بوده و تولید سالمی را رقم می‌زد. به عنوان مثال، رنگرزی و رنگ‌آمیزی نخ‌ها و خامه‌های مورد استفاده در صنایع دستی خود یک زنجیره‌ی ارزشمند محسوب می‌شود که می‌تواند به عنوان یک جاذبه‌ی گردشگری نیز مطرح شود.

وی افزود: از سوی دیگر، برخی از ظرفیت‌های اقتصادی عشایری که در گذشته سودآور بودند، امروزه به دلیل عدم توجه و حمایت، به معضلات زیست‌محیطی تبدیل شده‌اند. به عنوان مثال، صنعت نمدمالی که در گذشته از پشم گوسفند برای تولید زیراندازهای گرم و باکیفیت استفاده می‌کرد، امروزه بهره کافی گرفته نمی‌شود. این در حالی است که می‌توان با احیای این صنعت و بهره‌گیری از شرکت‌های دانش‌بنیان، نمد را در ساختمان‌سازی، عایق‌های صوتی و حرارتی به کار برد و به بهینه‌سازی مصرف انرژی کمک کرد.

میرزاوند در ادامه گفت: متأسفانه، با از بین رفتن این زنجیره‌های تولید، پشم گوسفندان عشایری به دلیل نداشتن قیمت مناسب، بلااستفاده باقی می‌ماند و در نهایت در طبیعت رها می‌شود که این امر خود به یک معضل زیست‌محیطی تبدیل شده است. در صورتی که با برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری مناسب، می‌توان این زنجیره تولید را احیا کرده و از آن در جهت رشد اقتصادی جامعه عشایری بهره برد.

میرزاوند، سرپرست سازمان امور عشایر ایران، در نشست خبری خود به برنامه‌های این سازمان برای بهبود شرایط جامعه عشایری اشاره کرد. وی توضیح داد که سازمان امور عشایر در تلاش است تا با همکاری نیروی انتظامی، پلیس راهور و سازمان منابع طبیعی، انضباط کوچ عشایر را تقویت کند و مزاحمت‌ها و تصادفات را کاهش دهد. یکی از برنامه‌ها توسعه اتراقگاه‌ها بین مناطق گرمسیری و سردسیری است تا کوچ عشایر به‌صورت منظم و بدون مشکلات انجام شود.

میرزاوند همچنین درباره جابجایی دام‌ها گفت که بیشتر دام‌ها به‌صورت زمینی جابجا می‌شوند، اما وسایل زندگی و چادرها اغلب با ماشین‌های نیسان حمل می‌شوند. وی افزود که سازمان در تلاش است تا با نوسازی ناوگان حمل‌ونقل عشایری و معافیت از حقوق گمرکی، شرایط حمل‌ونقل این اقلام را بهبود بخشد.

در زمینه حفاظت از مسیرهای کوچ، میرزاوند اشاره کرد که سازمان امور عشایر با سازمان برنامه توافق کرده تا ۶۰ هزار کیلومتر از راه‌های ایلراهی را شناسایی و تثبیت کند. همچنین، این سازمان در تلاش است تا کوچ سنتی عشایر را ثبت جهانی کند، به‌طوریکه این اقدام نه تنها به حفظ فرهنگ عشایری کمک کند، بلکه می‌تواند به یک جاذبه گردشگری و فرصتی برای رونق اقتصاد جامعه عشایری تبدیل شود.

میرزاوند، سرپرست سازمان امور عشایر ایران، با اشاره به اهمیت سرمایه‌گذاری در دام عشایری گفت: در کشور ما بیش از ۲۷ میلیون رأس دام عشایری وجود دارد که اگر به‌درستی مدیریت شود، ظرفیت بالایی برای تأمین گوشت قرمز دارد. در این راستا، سازمان امور عشایر موظف به تسهیل زندگی این قشر و ارائه خدمات مناسب به آنان است.

وی با اشاره به نقش شرکت‌های دانش‌بنیان در توسعه این بخش افزود: نمد طبیعی که از دام عشایری تولید می‌شود، در صنعت هواپیماسازی و خودروسازی بسیار مؤثرتر و زیست‌محیطی‌تر از نمونه‌های مصنوعی است.

میرزاوند تأکید کرد که تولید گوشت قرمز در جامعه عشایری، برخلاف دامداری صنعتی، با کمترین مصرف انرژی و نهادهای دامی انجام می‌شود و از نظر زیست‌محیطی سالم‌تر است.

وی افزود: دام عشایری به دلیل تغذیه از مراتع طبیعی، گوشت سالم‌تر و مغذی‌تری تولید می‌کند و در برابر بیماری‌ها نیز مقاوم‌تر است، زیرا برخلاف دام صنعتی، ژنتیک متنوع‌تری دارد.

سرپرست سازمان امور عشایر، دام عشایری را یک سرمایه ژنتیکی ملی خواند و گفت: سرمایه‌گذاری در این حوزه، علاوه بر تأمین گوشت قرمز، به حفظ تنوع ژنتیکی دامی نیز کمک می‌کند. اگر دام عشایری از بین برود، یک زنجیره چند هزار ساله که با اقلیم ایران سازگار شده، از دست خواهد رفت.

وی همچنین بر نقش بهره‌وری و ضریب نفوذ دانش در افزایش تولید تأکید کرد و اظهار داشت: با استفاده از روش‌های علمی همچون جیره‌نویسی و تبدیل علوفه خام به خوراک دام، می‌توان بهره‌وری را تا ۴۰ درصد افزایش داد. این اقدام نه‌تنها تولید گوشت را بالا می‌برد، بلکه نیاز کشور به واردات نهاده‌های دامی را نیز کاهش می‌دهد.

میرزاوند خاطرنشان کرد: سرمایه‌گذاری در دام عشایری، علاوه بر تولید گوشت قرمز، منجر به توسعه سایر محصولات جانبی از جمله پوست، پشم و لبنیات ارگانیک خواهد شد. سازمان امور عشایر این موضوع را در دستور کار قرار داده و با برنامه‌ریزی مناسب، به دنبال افزایش پایداری عرضه گوشت قرمز در کشور است.

وی افزود: سرمایه‌گذاری در حوزه گردشگری عشایری متأسفانه بسیار پایین و مغفول مانده است. در سال ۱۴۰۴، یکی از اولویت‌های سازمان امور عشایر، توسعه این بخش مطابق با شعار سال خواهد بود. در دنیای مدرن و پیچیده زندگی شهری، گردشگری عشایری می‌تواند فضایی برای آسایش و آرامش در اوقات فراغت فراهم کند. نکته مهم این است که این نوع گردشگری نیاز به سرمایه‌گذاری کلان ندارد و حتی حفظ همان چادرهای عشایری می‌تواند به یک کانون گردشگری تبدیل شود.

سرپرست سازمان امور عشایر ایران ادامه داد: علاوه بر گردشگری، حوزه گیاهان دارویی نیز از ظرفیت‌های مهم جامعه عشایری است. بسیاری از داروهای صنعتی، پایه‌ای گیاهی دارند. در این راستا، اسانس‌گیری و فرآوری گیاهان دارویی که در مراتع و جنگل‌ها رشد می‌کنند، نیازمند سرمایه‌گذاری در آموزش بهره‌برداری پایدار است. برداشت غیر اصولی می‌تواند به انقراض گونه‌های ارزشمند منجر شود. طبق بررسی‌های میدانی، بیش از ۸۰۰۰ گونه گیاه دارویی در این عرصه‌ها وجود دارد که سازمان امور عشایر قصد دارد با آموزش و سرمایه‌گذاری، فرآوری و عرضه این محصولات را بهبود بخشد.

وی افزود: سرمایه‌گذاری در تولید، گردشگری، و گیاهان دارویی، می‌تواند رونق قابل‌توجهی به اقتصاد جامعه عشایری ببخشد. هدف سازمان امور عشایر این است که در سال ۱۴۰۴، این ظرفیت‌ها را تبیین و تقویت کند. در این میان، رسانه‌ها نقشی کلیدی در آگاهی‌بخشی به جامعه دارند. نقد منصفانه و تحلیل کارشناسانه می‌تواند ما را در مسیر رشد و توسعه یاری کند.

میرزاوند ادامه داد: همچنین، با تلاش‌های جامعه عشایری، کشاورزی و کارکنان وزارت جهاد کشاورزی، در ایام نوروز و ماه مبارک رمضان، تأمین نیازهای اساسی کشور بدون هیچ کمبودی انجام شد. این موفقیت، حاصل برنامه‌ریزی دقیق و همکاری همه‌جانبه بوده و نشان از ظرفیت بالای تولیدات عشایری در تأمین امنیت غذایی کشور دارد.

میرزاوند، سرپرست سازمان امور عشایر ایران، در سخنانی اظهار کرد: برای شناخت بهتر یک جامعه، باید مختصات و مقتضیات آن جامعه را دقیقاً بشناسیم. در خصوص حیات وحش، همه ما می‌دانیم که به این حیات آسیب‌هایی وارد شده و این آسیب‌ها از دست افراد مختلف بوده است، اما جامعه عشایری به مدت ده‌ها هزار سال با حیات وحش زندگی و تعامل داشته و با محیط زیست سازگار بوده است. در این جامعه تیراندازی برای شکار پرندگانی که برای آب آمده‌اند، بسیار زشت تلقی می‌شود. این فرهنگ در جامعه عشایری به گونه‌ای است که شکار پرنده روی زمین به هیچ عنوان پذیرفته نیست و تیراندازی هنری محسوب نمی‌شود.

به گفته او شکارچیان در این جامعه فقط پرندگانی را شکار می‌کنند که در هوا پرواز می‌کنند و از هر ۱۰۰ تیر، شاید یک تیر به هدف برخورد کند. این فرهنگ به قدری قوی بوده که در هر خانه‌ای که تعداد گره های شاخ‌های شکار پازن یا قوچ، بیشتر بوده، به آن شکارچی حرمت ویژه‌ای قائل می‌شده‌اند، چرا که به شکار حیوان سن دار اقدام کرده بوده، نه حیوان جوان.

وی در ادامه افزود: هفته گذشته جلسه‌ای با معاون محیط زیست داشتم و از او خواستم گزارشی در مورد شکار غیرمجاز ارائه دهد. در این گزارش‌ها باید درصد افرادی که از اسلحه‌های عشایری استفاده می‌کنند و نسبت آنها به سایر شکارچیان مورد تحلیل قرار گیرد. این گزارش‌ها می‌تواند به صورت مستند در شناخت و تحلیل وضعیت کمک کند.

میرزاوند همچنین در خصوص حفاظت از حیات وحش گفت: ما به همکاری با سازمان محیط زیست در جهت حفاظت از حیات وحش اعتقاد داریم و برنامه‌هایی برای واگذاری بخشی از این مسئولیت‌ها به جامعه عشایری داریم. البته این کار با هماهنگی و کارهای کارشناسی انجام خواهد شد. جامعه عشایری آمادگی دارد که در این زمینه همکاری کند، به شرطی که برنامه‌های کارشناسی لازم انجام شود.

وی در ادامه افزود: در خصوص گیاهان دارویی نیز باید بگویم که جامعه عشایری معمولاً گیاهان دارویی را برای مصرف خود برداشت می‌کند. البته باید توجه داشت که گاهی این گیاهان بعد از مصرف دام‌ها به طبیعت باز می‌گردند و این فرآیند به تعادل طبیعی کمک می‌کند. دام عشایری در واقع به انتشار بذرها و حفظ تعادل اکولوژیکی کمک می‌کند. اگر دام عشایر از عرصه‌ها خارج شود، ممکن است به دلیل رشد علف‌های یک‌ساله و خطر آتش‌سوزی، تعادل اکولوژیکی به هم بخورد.

او اشاره کرد: سازمان امور عشایر با همکاری سازمان منابع طبیعی تقویم کوچ را بر اساس تاریخ‌های مشخصی تنظیم کرده است تا از یک تاریخ به بعد، جامعه عشایری حق ندارد در قشلاق بماند و پیش از موعد نیز حق ندارد به ییلاق برود. همچنین ما در حال همکاری با سازمان جنگل‌ها و مراتع و شرکت‌های دانش‌بنیان برای تدوین برنامه‌های آموزشی و ترویجی در این حوزه هستیم.

میرزاوند، سرپرست سازمان امور عشایر ایران، در جلسه‌ای درباره تأمین انرژی و آب برای جامعه عشایری سخن گفت و با اشاره به استفاده از پنل‌های خورشیدی در جامعه عشایری اظهار کرد: این فناوری به دلیل نیاز کم به زیرساخت و طبیعت پاک خود، فرصتی عالی برای تأمین انرژی برای عشایر فراهم کرده است. به گفته او، هنوز تنها ۲۵ درصد از جامعه عشایری از پنل‌های خورشیدی بهره‌مند هستند، اما امیدوار است با پیشرفت فناوری و تولید داخلی این درصد افزایش یابد.

وی همچنین در مورد تأمین آب شرب برای عشایر گفت: این وظیفه حاکمیتی است و سازمان امور عشایر به‌طور مستمر با وزارت نیرو همکاری دارد. در سال گذشته، ۸ میلیون متر مکعب آب توسط سازمان توزیع شده و برای سال ۱۴۰۴ برنامه‌هایی برای تأمین آب از منابع مختلف شامل استحصال آب، بهسازی آب‌انبارها و استفاده از پتانسیل‌های بومی پیش‌بینی شده است.

میرزاوند از برنامه‌های جدید در هرمزگان برای تأمین آب از خطوط انتقال آب از دریا به فلات مرکزی ایران خبر داد و افزود: پیشنهاد تخصیص آب به جامعه عشایری از این خطوط با استقبال مسئولین استان مواجه شده است. این اقدامات نشان‌دهنده توجه ویژه دولت به رفع نیازهای اساسی جامعه عشایری است.

سرپرست سازمان امور عشایر ایران به برنامه‌های این سازمان برای بهبود شرایط جامعه عشایری اشاره کرد و توضیح داد: سازمان امور عشایر در تلاش است تا با همکاری نیروی انتظامی، پلیس راهور و سازمان منابع طبیعی، انضباط کوچ عشایر را تقویت کند و مزاحمت‌ها و تصادفات را کاهش دهد. یکی از برنامه‌ها توسعه اتراقگاه‌ها بین مناطق گرمسیری و سردسیری است تا کوچ عشایر به‌صورت منظم و بدون مشکلات انجام شود.

وی همچنین درباره جابه‌جایی دام‌ها گفت: بیشتر دام‌ها به‌صورت زمینی جابه‌جا می‌شوند، اما وسایل زندگی و چادرها اغلب با ماشین‌های نیسان حمل می‌شوند.

میرزاوند در پایان در زمینه حفاظت از مسیرهای کوچ، اشاره کرد: سازمان امور عشایر با سازمان برنامه توافق کرده تا ۶۰ هزار کیلومتر از راه‌های ایلراهی را شناسایی و تثبیت کند. همچنین، این سازمان در تلاش است تا کوچ سنتی عشایر را ثبت جهانی کند، به‌طوریکه این اقدام نه تنها به حفظ فرهنگ عشایری کمک می‌کند، بلکه می‌تواند به یک جاذبه گردشگری و فرصتی برای رونق اقتصاد جامعه عشایری تبدیل شود.

انتهای پیام