تولید سلاح هسته‌ای حرام است یا استفاده از بمب هسته‌ای؟

سیدصادق حقیقت، استاد دانشگاه با روزنامه ایران درباره مبنای فقهی حرمت سلاح هسته‌ای گفت‌وگو کرده است.

به گزارش ایران، بخش‌های مهم این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید:

• موضوع سلاح اتمی به طور کلی شامل سه بعد تولید، انبار کردن و استفاده کردن یا به‌کارگیری این‌گونه سلاح می‌شود. لذا در گام اول باید این سه موضوع را از نظر موضوع‌شناسی از هم جدا دانست. موضوع بعد در ارتباط با ماهیت این فتواست که جایگاه آن را از یک فتوای عادی یا یک موضع‌گیری سیاسی صرف متمایز کرده و یکی از مؤلفه‌های اصلی در تعریف راهبرد امنیت ملی کشور تلقی می‌شود. 
• تسلیحات کشتار جمعی مشمول سه عرصه تولید، انباشت و به‌کارگیری می‌شود. طبیعتاً حرام بودن به‌کارگیری این تسلیحات با توجه به دامنه تخریب و آسیب‌های وارده به ابنای بشر در اثر آن، موضوع قابل توجهی است، اما از آنجا که در ابتدای بحث به موضوع استراتژیک بودن این فتوا اشاره شد، باید گفت در عصر حاضر به طور مشخص بهره‌مندی از تسلیحات اتمی (و نه به‌کارگیری آن) ماهیت بازدارندگی دارد.
• به عبارتی، اگر مبنای تولید سلاح عدم استفاده از آن باشد و صرفاً بر جنبه بازدارندگی آن تأکید شود، می‌توان گفت این همان موضوعی است که طیفی از جامعه درباره تغییر دکترین یا تغییر در فتوا صحبت می‌کنند.
• اگر دو دلیل فوق درباره حرمت به‌کارگیری سلاح اتمی را در نظر آوریم، می‌بینیم مربوط به تولید و انبار آن نیست، بلکه مربوط به کاربرد آن است. هدف از تولید سلاح هسته‌ای، اساساً بازدارندگی است. از نظر فقهی، حرمت استفاده از سلاح هسته‌ای در صورتی که مستلزم اضرار به غیر و تبعاتی حتی برای نسل‌های دیگر باشد، غیرقابل تغییر است، اما فتوا در خصوص تولید آن ممکن است تابع شرایط زمانی و مکانی باشد. اگر فتوا در این زمینه بخواهد تغییر کند، باید معلوم شود از باب احکام اولیه است یا در قالب احکام ثانویه، مثل اضطرار.