در پی افزایش فشار اسلامآباد برای بازگشت افغانها به کشورشان، مقامات سازمان ملل متحد و طالبان از عبور هزاران پناهجوی افغان طی روزهای اخیر از مرز پاکستان خبر دادند.
پاکستان ماه گذشته مهلتی تا اوایل آوریل برای حدود ۸۰۰ هزار تبعه افغانستان که دارای «کارت شهروندی افغان» هستند، مقرر کرد تا هرچه سریعتر از این کشور خارج شوند. این اقدام، مرحله دیگری از کارزار اسلامآباد در سالهای اخیر برای بازگرداندن اتباع افغان به کشورشان محسوب میشود.
خانوادههای پناهجویان افغان که اسباب و اثاثیه خود را به همراه دارند در گذرگاههای مرزی کلیدی «تورخم» در شمال بین جلال آباد افغانستان و پیشاور پاکستان و «سپین بولدک» در جنوب صف کشیدهاند؛ صحنههایی که یادآور سال ۲۰۲۳ است، زمانی که دهها هزار افغان از بیم تهدید اخراج از پاکستان گریختند.
سازمان بینالمللی مهاجرت روز دوشنبه با انتشار پستی در شبکه اجتماعی ایکس اعلام کرد: «طی ۲ روز گذشته، ۸۰۲۵ نفر از افراد فاقد مدرک و دارندگان کارت شهروندی افغان که توسط مقامات پاکستانی صادر شده از طریق گذرگاههای تورخم و سپین بولدک به کشورشان بازگشتهاند.»
در این مطلب تاکید شده است: «با توجه به پیشبینی افزایش چشمگیر بازگشتهای اجباری طی روزهای آینده، سازمان بینالمللی مهاجرت آماده است تا اقدامات خود را در نقاط مرزی کلیدی تقویت کند.»
مقامات طالبان نیز عبور هزاران نفر از مرز را تأیید کردهاند، اما به آماری کمتر از آنچه سازمان بینالمللی مهاجرت ارائه داد، اشاره کردهاند.
عبدالمطلب حقانی، سخنگوی وزارت مهاجرین حکومت طالبان به خبرگزاری فرانسه گفت که از ابتدای ماه آوریل، حدود ۶ تا ۷ هزار افغان به کشور بازگشتهاند؛ وی افزود: «ممکن است بیش از یک میلیون افغان در نهایت به کشورشان بازگردند.»
وی در ادامه از مقامات پاکستانی خواست که افغانها را به اجبار اخراج نکنند و سازوکار مناسبی مبتنی بر توافق میان دو کشور را برای این منظور در به کار ببندند.
سخنگوی وزارت مهاجرین طالبان سپس تاکید کرد که بازگشت مهاجران افغان به کشور «باید توأم با کرامت باشد.»
«مهلت یک ساعته برای ترک محل»
سازمان ملل متحد میگوید نزدیک به سه میلیون افغان در پاکستان زندگی میکنند. بسیاری از آنان دههها پیش در پی فرار از مناقشات متوالی در کشورشان و همچنین پس از بازگشت طالبان به قدرت در سال ۲۰۲۱، به پاکستان مهاجرت کردند.
عبدالرحمان ۳۸ ساله که به همراه خانوادهاش شش سال در کویته، واقع در جنوب غربی پاکستان زندگی کرده، پس از عبور از گذرگاه سپین بولدک به خبرگزاری فرانسه گفت: «مجبور به بازگشت شدیم. دو روز پیش، هنگام بازرسی خانهها، مرا متوقف کردند و مدارک شناسایی خواستند.»
وی افزود: «حتی یک ساعت هم مهلت ندادند. یک قالی و تلفنم را فروختم تا بتوانم پولی برای آمدن به اینجا فراهم کنم. تمام اموال و وسایل دیگرمان را جا گذاشتیم.»
فعالان حقوق بشر ماههاست که گزارشهایی مبنی بر آزار، اذیت و اخاذی از افغانها در پاکستان منتشر میکنند؛ کشوری که در حال حاضر به شدت درگیر بحران سیاسی و اقتصادی است.
علاوه بر این، به بیش از ۱.۳ میلیون پناهجوی افغان که کارت ثبتنام آژانس پناهندگان سازمان ملل را در اختیار دارند، ابلاغ شده است که باید اسلامآباد، پایتخت و شهر مجاور آن، راولپندی، را ترک کنند.
دیدهبان حقوق بشر «تاکتیکهای آزاردهنده» به کار گرفته شده برای تحت فشار قرار دادن افغانها جهت بازگشت به کشورشان را به شدت محکوم کرده است.
پناهجویان افغان در حالی به کشورشان باز میگردند که «در آنجا با خطر آزار و اذیت توسط طالبان و شرایط وخیم اقتصادی روبرو هستند.»
روابط میان دو کشور همسایه از زمان تسلط طالبان بر افغانستان به دلیل تحولات سیاسی و امنیتی به طور محسوسی تیره شده است.
اسلامآباد حاکمان کابل را به ناکامی در ریشهکن کردن شبهنظامیان پناهگرفته در خاک افغانستان متهم میکند؛ اتهامی که با انکار حکومت طالبان روبرو شده است.
این در حالی است که پاکستان همزمان شاهد افزایش شدید خشونتها در مناطق مرزی خود با افغانستان بوده است.