پساب شیمیایی کارخانه‌ای در سرخه بلای جان طبیعت

به گزارش خبرنگار ایرنا، سرخه نهم مهر ۱۳۹۱ به عنوان یکی از شهرستان‌های سمنان معرفی شد و پیش از شهرستان شدن این دیار یعنی از چهاردهم آبان ۱۳۸۱ واحد تولیدی با نام کربنات سدیم با ظرفیت تولید اسمی ۲۰۰ هزار تن سالانه در این منطقه آغاز به کار کرد.

به مرور زمان طبیعت منطقه تحت تاثیر پساب خروجی این واحد تولیدی قرار گرفت و زمینه‌ساز نابودی کوه‌ها و دشت‌ها و تهدید سلامت منطقه شد.

پساب شیمیایی با املاح سنگین از جنوب این واحد صنعتی وارد کویر شمال روستای بیابانک می‌شود و برخی خشک‌شدن «چشمه‌ شور» را در این منطقه از آسیب‌های پساب این کارخانه می‌دانند.

آلایندگی این پساب برای سفره‌های آب زیرزمینی از دیگر نگرانی‌هایی است که وجود دارد و طبیعت منطقه دستخوش فعالیت این واحد شیمیایی است.

طبق مقاله‌ علمی منتشر شده در پایگاه اینترنتی سیویلیکا حجم قابل توجه پساب حاوی غلظت‌های بالای کلرید سدیم و کلرید کلسیم از مهمترین مشکلات زیست محیطی فرایند تولید کربنات سدیم است. پیش بینی می‌شود که یکی از بزرگترین تولیدکنندگان ایران یعنی همین کارخانه کربنات سدیم سمنان، سالانه حدود یک‌میلیون و ۲۰۰ هزار متر مکعب پساب صنعتی حاوی ۹۸ هزارتن کلرید سدیم و ۲۰۹ هزار تن کلرید کلسیم وارد دشت‌های اطراف می‌کند.

توسعه کارخانه و خطری که طبیعت را تهدید می‌کند

به اذعان مسوولان واحد تولیدی کربنات سدیم، این کارخانه علاوه بر تامین مواد اولیه بیش از ۱۴۰ مصرف کننده داخلی، محصول خود را به بیش از ۱۵ کشور دنیا صادر می‌کند که با توجه به حجم بالای صادرات، علاوه بر ارزآوری برای کشور، خود را به عنوان یکی از صادرکنندگان برتر کشور نیز معرفی کرده است. با توجه به نیاز بازار و درخواست محصول برای صادرات، این واحد تولیدی مصمم به افزایش ظرفیت خود است و این امر به زودی محقق خواهد شد.

این رویکرد کارخانه بی‌توجه همراه با افزایش آلایندگی است که تهدیدی برای سلامت اهالی منطقه محسوب می‌شود.

کربنات سدیم با فرمول شیمیایی Na۲Co۳ یک ماده شیمیایی چندمنظوره و با کاربردهای متفاوت در بخش‌های مختلف صنعتی است. کربنات سدیم سنگین و کربنات سدیم سبک ۲ محصول تولیدی شرکت کربنات سدیم در سرخه به روش سولوِی(Solvay) است.

فرآیندی با تولید پساب شیمیایی

تولید کربنات سدیم با ۲ روش شامل روش سولوی و روش استخراج از منابع طبیعی انجام می‌شود که روش سولوی، یکی از اقتصادی‌ترین و پرکاربردترین روش‌های تولید کربنات سدیم است.

برای تولید کربنات سدیم سبک و سنگین در فرایند سولوی از نمک سنگ آهک و کک یا گاز طبیعی به عنوان مواد اولیه و از آمونیاک به عنوان واکنشگر چرخه‌ای استفاده می‌شود. موفقیت این فرایند در این است که آمونیاک کربن دی اکسید و آب به نسبت‌های مناسب واکنش دهند تا آمونیوم بیکربنات به دست آید، ترکیب اخیر با سدیم کلرید وارد واکنش می‌شود و در نتیجه سدیم بی کربنات(جوش شیرین) ساخته می شود که در محلول به کار رفته انحلال‌ناپذیر است.

این ترکیب را می‌توان با صافی جدا کرد و با تصفیه آن نمک قلیا به‌دست آورد، همچنین آمونیوم کلرید تشکیل شده را می توان از طریق واکنش با آهک به آمونیاک تبدیل کرد. کلسیم کلریدی که بدین ترتیب ساخته می‌شود مهمترین آلاینده این فرایند به شمار می آید.

آلودگی بیابان‌های اطراف با پساب کارخانه

در مجموع فعالیت و فرآیندهای روند تولید این کارخانه، پساب شیمیایی حاصل و به سمت بیابان‌های جنوب شهرستان سرخه آزادسازی و روانه می‌شود که بسیار آسیب‌زاست و محیط زیست این منطقه را به شدت آلوده کرده است.

از سوی دیگر، این کارخانه به برخی اقدام‌های اجتماعی به عنوان رسالت خود اقدام کرده است. ساخت کتابخانه و مجتمع فرهنگی سرخه با مشارکت شهرداری این شهرستان خدمت شرکت کربنات سدیم در سرخه محسوب می‌شود.

به گزارش ایرنا، سدیم بی کربنات(جوش‌شیرین) یکی از متداول‌ترین و پرمصرف‌ترین ترکیبات شیمیایی است که به طور خوراکی، صنعتی و آزمایشگاهی در بازار وجود دارد.

این ترکیب شیمیایی در صنایع مختلف از جمله غذایی، دارویی، رنگرزی پشم و ابریشم، تولید پلاستیک و پلیمرهای پیچیده و کاتالیزور، تهیه پود کپسول آتش‌نشانی برای مقابله با آتش سوزی‌های ناشی از جریان الکتریکی، برای تمیزکاری و از بین بردن لکه‌ها کاربرد دارد.