واشنگتن و ریاض به زودی یک توافق اولیه برای همکاری در زمینه توسعه صنعت هسته‌ای غیرنظامی در پادشاهی عربستان امضا خواهند کرد. این خبر را کریس رایت، وزیر انرژی آمریکا روز یکشنبه سیزدهم آوریل (۲۴ فروردین ۱۴۰۴) در گفت‌وگو با خبرنگاران در پایتخت عربستان اعلام کرد.
آگهیآقای رایت که ساعاتی پیش‌تر از اعلام این خبر در روز یکشنبه با عبدالعزیز بن سلمان، همتای عربستانی خود دیدار کرده بود، اعلام کرد که ریاض و واشنگتن «در مسیر» دستیابی به توافقی برای همکاری در زمینه توسعه برنامه هسته‌ای غیرنظامی عربستان قرار دارند.
او گفت: «دو کشور در یک مسیر مشترک برای رسیدن به توافق هستند تا با همکاری یکدیگر، برنامه هسته‌ای غیرنظامی عربستان را پیش ببرند.»
وزیر انرژی دولت دونالد ترامپ در نخستین سفر خود به عربستان سعودی در مقام وزیر و در چارچوب تور خود به کشورهای تولیدکننده انرژی در خلیج فارس، اعلام کرد که جزئیات بیشتر درباره تفاهم‌نامه‌ای که همکاری‌های انرژی میان ریاض و واشنگتن را مشخص می‌کند، در ادامه سال جاری منتشر خواهد شد.
شروط توافق‌نامه ۱۲۳؛ مبنای حقوقی همکاری هسته‌ای آمریکا با عربستان
آقای رایت گفت: «برای هرگونه مشارکت و حضور ایالات متحده در برنامه هسته‌ای عربستان، قطعا نیاز به امضای توافق‌نامه ۱۲۳ خواهد بود... راه‌های زیادی برای تنظیم یک توافق وجود دارد که بتواند هم اهداف سعودی‌ها و هم اهداف آمریکایی‌ها را محقق کند.»
توافق‌نامه موسوم به «۱۲۳» به بند ۱۲۳ از قانون انرژی اتمی ایالات متحده مصوب سال ۱۹۵۴ میلادی اشاره دارد. این توافق‌نامه برای اینکه دولت آمریکا و شرکت‌های آمریکایی مجوز داشته باشند با نهادهای مستقر در عربستان سعودی جهت توسعه صنعت هسته‌ای غیرنظامی همکاری کنند، الزامی است.
وزیر انرژی آمریکا اعلام کرد که مقامات سعودی هنوز با الزامات مندرج در این قانون موافقت نکرده‌اند. این قانون شامل ۹ معیار مربوط به عدم اشاعه تسلیحات هسته‌ای است که یک کشور باید آن‌ها را رعایت کند تا از فناوری هسته‌ای تنها برای اهداف غیرنظامی استفاده کرده و از توسعه تسلیحات هسته‌ای یا انتقال مواد حساس به دیگر کشورها جلوگیری شود.
دور قبلی مذاکرات دو کشور در این خصوص به سختی پیش می‌رفت، چرا که عربستان سعودی تمایل نداشت که توافقی را به امضا رساند که امکان غنی‌سازی اورانیوم یا بازفرآوری سوخت هسته‌ای مصرف‌شده را از او سلب کند. این دو فرآیند از جمله مسیرهای بالقوه برای تولید سلاح هسته‌ای محسوب می‌شوند.
به اینستاگرام یورونیوز فارسی بپیوندید
محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی مدت‌هاست اعلام کرده که اگر ایران به سلاح هسته‌ای دست پیدا کند، عربستان نیز در پی آن خواهد رفت. این موضع باعث نگرانی شدید میان مدافعان کنترل تسلیحات و شماری از قانون‌گذاران آمریکایی شده است. آن‌ها نگران هستند که توافق هسته‌ای غیرنظامی احتمالی میان ایالات متحده و عربستان سعودی، زمینه‌ساز رقابت هسته‌ای در خاورمیانه شود.
همکاری هسته‌ای با آمریکا و ارتباط آن با عادی‌سازی روابط میان عربستان و اسرائیل
وزیر انرژی آمریکا اشاره‌ای به توافق گسترده‌تری که دولت قبلی آمریکا به ریاست جمهوری جو بایدن به دنبال آن بود، نکرد. این توافق شامل یک توافق هسته‌ای غیرنظامی و تضمین‌های امنیتی می‌شد و هدف آن این بود که در نهایت منجر به عادی‌سازی روابط میان عربستان سعودی و اسرائیل شود. با این حال، در سخنان اخیر آقای رایت، هیچ اشاره‌ای به چنین چارچوب وسیعی نشده است.
عربستان سعودی، بزرگ‌ترین صادرکننده نفت جهان است و در چارچوب برنامه اصلاحات به رهبری ولیعهد محمد بن سلمان که به «سند چشم‌انداز ۲۰۳۰» معروف است، به دنبال تولید میزان قابل توجهی انرژی تجدیدپذیر و کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای است.
بخشی از این اهداف قرار است از طریق توسعه انرژی هسته‌ای تحقق یابد.
این کشور قصد دارد با تنوع‌بخشی به منابع انرژی خود، وابستگی به نفت را کاهش داده و به سمت آینده‌ای با ثبات‌تر و پایدارتر حرکت کند.