به گزارش ایرنا، هفدهم شوال، روزی است که در تقویم ایران، به نام «روز فرهنگ پهلوانی» زینت یافته است. این روز، نه تنها یادآور سنت‌های دیرین و ریشه‌دار ورزش پهلوانی و زورخانه‌ای است، بلکه یادمانی از جوانمردی، مروت، گذشت و بزرگ‌مردی است که اسوه و الگوی تمام آزادگان جهان است: حضرت علی (ع). شخصیتی که در اوج قدرت و برتری، همواره فروتنی، عدالت و انسانیت را سرلوحه زندگی خود قرار داد.
اصفهان با ترکیبی از تاریخ غنی، معماری نمادین و حضور چهره‌های برجسته، قلب تپنده ورزش زورخانه‌ای ایران محسوب می‌شود و ثبت جهانی «روز فرهنگ پهلوانی» در یونسکو نیز نشان‌دهنده اهمیت بین‌المللی این میراث ناملموس بشری است.
ورزش پهلوانی و زورخانه‌ای
در پیشینه این سرزمین کهن، رشته ورزش‌های زورخانه‌ای و پهلوانی همواره به عنوان نمادی از پیوند جوانمردی و قدرت روحی و جسمی شناخته شده است. زورخانه، نه تنها مکانی برای تقویت عضلات و افزایش توان بدنی است، بلکه محلی برای پرورش روح، تهذیب نفس و یادگیری اصول اخلاقی و انسانی است.
در این مکان مقدس، ورزشکاران با انجام حرکات هماهنگ و موزون، به همراه نوای دلنشین مرشد، به یاد خدا و اولیاء الهی، به تقویت ایمان و اراده خود می‌پردازند.
ورزش زورخانه‌ای، با قدمتی دیرینه، از جمله میراث‌های ارزشمند فرهنگی و معنوی ایران است که در طول قرن‌ها، سینه به سینه و نسل به نسل منتقل شده و همچنان به عنوان یک ورزش اصیل و پرطرفدار، جایگاه خود را در بین مردم حفظ کرده است.
حرکات خاص این ورزش، مانند میل‌گیری و سنگ‌گیری، نماد قدرت و مهارت است و پهلوانان بزرگ همچون پوریای ولی، غلامرضا تختی، محمد مشفقی و مرشد محمود خداپرست که در تربیت ورزشکاران اصفهانی نیز نقش داشته است از مشاهیر این ورزش محسوب می‌شوند.
پس از انقلاب اسلامی، با تلاش‌های فراوان، فدراسیون بین‌المللی ورزش‌های زورخانه‌ای تاسیس و آیین‌های این ورزش در یونسکو به ثبت جهانی رسید.
این ورزش امروزه به صورت تیمی و با آداب و رسوم خاصی همچون گلریزان انجام می‌شود و طبق یک نظام رتبه‌بندی دارای ۹ درجه است.
فدراسیون پهلوانی و زورخانه‌ای با همکاری نهادهایی همچون بنیاد فردوسی، تلاش می‌کند این ورزش را در داخل و خارج از کشور ترویج دهد.
مروری بر ورزش زورخانه‌ای در اصفهان
اصفهان از دیرباز به عنوان یکی از کانون‌های اصلی ورزش زورخانه‌ای و پهلوانی در ایران و «پایتخت ورزش پهلوانی» شناخته می‌شود که بارها میزبان مسابقات مهم این رشته ورزشی بوده است، این شهر نه تنها دارای قدیمی‌ترین زورخانه‌های کشور است، بلکه نقش مهمی در حفظ و ترویج فرهنگ جوانمردی و اخلاق مرتبط با این ورزش سنتی ایفا می‌کند.
قدمت برخی زورخانه‌های اصفهان به دوران صفویه بازمی‌گردند. از جمله معروف‌ترین زورخانه‌های این شهر می‌توان به زورخانه علیقلی آقا و زورخانه صاحب‌الزمان اشاره کرد که در آن روزانه نمایش‌های ورزش باستانی برگزار می‌کند و گردشگران بسیاری را جذب می‌نماید.
معماری زورخانه‌ها، از گود تا جایگاه مرشد، بر پایه اصول اخلاقی و تربیتی طراحی شده و نگاه خاص معماری سنتی اصفهان در آن بچشم می خورد که ارتباط تاریخی اصفهان با زورخانه‌های دیگر استان‌ها نیز در تقویت این سبک و فرهنگ معماری هموراه نقش اساسی داشته است، به عنوان نمونه زورخانه تاریخی پولاد شیراز؛ اگرچه در شیراز قرار دارد اما بدست هنرمندان اصفهانی احداث شده است.
ورزش زورخانه‌ای در اصفهان تنها یک فعالیت بدنی نیست، بلکه آیین‌های عرفانی و اخلاقی را در برمی‌گیرد. اشعار مرشدان در حین اجرای حرکات، اغلب در مدح اهل‌بیت(ع) و ترویج فضیلت‌هایی مانند عدالت خواهی است و حتی طراحی زورخانه‌ها از جایگاه تماشاگران تا صدای ضرب مرشد به گونه‌ای است که روحیه جمعی و احترام به پیشکسوتان را تقویت می‌کند.
جایگاه اصفهان در مسابقات ملی و جهانی زورخانه ای
ریشه‌های ورزش زورخانه‌ای در اصفهان به صدها سال پیش بازمی‌گردد و با توجه به برگزاری رویدادهای جهانی و سرمایه‌گذاری در تربیت نسل جوان، آینده این ورزش در اصفهان امیدوارکننده به نظر می‌رسد.
اصفهان سال گذشته به عنوان میزبان نخستین دوره مسابقات جهانی ورزش‌های زورخانه‌ای در سال ۲۰۲۴ انتخاب شد و این رویداد با حضور ۲۱ کشور از جمله آذربایجان، عراق و تاجیکستان برگزار گردید که تیم ایران با کسب بیشترین امتیاز، عنوان قهرمانی را از آن خود کرد.
علاوه بر مسابقات جهانی، المپیاد استعدادهای برتر زورخانه‌ای سال ۱۴۰۳ نیز که با قهرمانی تیم اصفهان به پایان رسید در دیار نصف جهان برگزار شد که نشان‌دهنده وجود استعدادهای جوان این دیار در این رشته است.
اصفهان در سال های گذشته نیز با برگزاری برنامه‌هایی مانند «سپاس اسطوره» برای تجلیل از پیشکسوتان ورزش باستانی و زورخانه ای، گام‌های موثری در جهت احیای این ورزش برداشته است.
مفاخر ورزش باستانی نصف جهان
پهلوانان بسیاری از دیرباز در دیار نصف جهان به ورزش باستانی و زورخانه ای می پرداختند که آیت‌الله سید مرتضی مستجاب الدعواتی و محمد مشفقی، ۲ تن از سرشناسان این ورزش در دوران معاصر در اصفهان هستند.
محمد مشفقی که یکی از پیشکسوتان برجسته ورزش باستانی ایران است و از هشت سالگی وارد گود زورخانه شده و ده‌ها نشان قهرمانی در کشتی و ورزش‌های زورخانه‌ای کسب کرده از دیار نصف جهان است و به عنوان یکی از صاحب‌زنگان معروف کشور شناخته می‌شود.
آیت‌الله سید مرتضی مستجاب الدعواتی، معروف به مستجابی، از علمای به نام اصفهان که سال پیش در اصفهان درگذشت نیز مجتهد پهلوانی بود که در تمام زورخانه‌های کشور حق زنگ داشت و با مَنشی بسیار جوانمردانه و بخشنده، بنیان‌گذار بنیادهای خیریه بسیاری، همچون کلینیک درمانی امام موسی صدر در اصفهان بود.
به گزارش ایرنا، بر اساس پژوهش‌ها، ۷۹۸ زورخانه فعال در کشور وجود داشت که ۶۰ درصد آن‌ها در پنج استان متمرکز هستند و استان اصفهان با دارا بودن ۱۴۶ زورخانه از کانون های اصلی این ورزش کهن محسوب می شود.
نظر شما