بالا رفتن تعرفه‌ در سکوت؛ پیامدهای افزایش ناگهانی هزینه پیامک برای کسب‌وکارهای آنلاین

این خبر را نه وزارت ارتباطات اعلام کرده، نه سازمان تنظیم مقررات و نه هیچ نهاد رسانه‌ای رسمی. تنها نشانه آن، ابلاغ مستقیم اپراتورها به شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات پیامکی‌ست؛ بی‌هیچ اطلاع‌رسانی عمومی.

به گزارش زومیت افزایش تعرفه پیامک که به گفته برخی فعالان بازار حدود ۳۰ درصد برآورد می‌شود، در حالی به مرحله اجرا رسیده که حتی شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات پیامکی و نهادهای صنفی مرتبط، از آن بی‌اطلاع بوده‌اند اما مدیران این حوزه باور دارند که این افزایش با توجه به تورم فعلی، اجتناب ناپذیر است.

«وحید خسروی»، نایب‌رئیس انجمن کسب‌وکارهای اینترنتی و مدیرعامل sms.ir در گفت‌وگو با زومیت، ضمن تأیید این موضوع گفت: «نه انجمن و نه شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات پیامکی در جریان این تصمیم‌گیری نبودند و مشورتی با ما برای این سیاست‌گذاری جدید صورت نگرفته است. اطلاع‌رسانی رسمی و عمومی نیز صورت نگرفته. تغییر تعرفه‌ها مستقیماً از سوی اپراتورها به شرکت‌های پیامکی اعلام شده و در عمل، اعمال هم می‌شود؛ اما هیچ اعلامیه رسمی‌ای از طرف مراجع بالادستی منتشر نشده است.»

این روند در سکوت، نگرانی‌هایی جدی درباره شیوه تصمیم‌گیری در حوزه زیرساخت‌های دیجیتال کشور ایجاد کرده؛ به‌ویژه زمانی‌که پای یکی از کانال‌های کلیدی تعامل میان کسب‌وکارها و کاربران در میان است.

با وجود گسترش پیام‌رسان‌ها و ابزارهای متنوع دیجیتال، پیامک همچنان در بسیاری از لایه‌های زیرساختی تعاملات آنلاین نقش پررنگی دارد. از ارسال رمزهای یک‌بار مصرف و احراز هویت گرفته تا اطلاع‌رسانی وضعیت سفارش، فاکتور، تخفیف و یادآوری سبد خرید، پیامک یکی از معدود ابزارهایی‌ست که در لحظه، بدون نیاز به اپلیکیشن و اینترنت، به دست کاربر می‌رسد.

در ساختار دیجیتال مارکتینگ، SMS یکی از معدود کانال‌هایی‌ست که در مرحله Conversion و Retention هم‌زمان نقش دارد.

• پیامک‌های OTP و احراز هویت، در ورودی قیف عمل می‌کنند
• پیامک‌های اطلاع‌رسانی و یادآوری سبد خرید، در میانه قیف
• پیامک‌های تبریک، پاداش وفاداری، کمپین بازگشت کاربران غیرفعال، در پایین قیف و حفظ مشتری

برخلاف ایمیل یا پوش نوتیفیکیشن، پیامک نیاز به نصب اپ، اینترنت پایدار یا حتی گوشی هوشمند ندارد و در کشورهایی با زیرساخت محدود، دقیقاً به‌خاطر همین ویژگی‌ها هنوز یکی از ابزارهای کلیدی است.

در ایران نیز، با فیلتر بودن بسیاری از پلتفرم‌ها و ضریب نفوذ نامتوازن اینترنت، پیامک عملاً نقشی فراتر از کانال بازاریابی دارد و به بخشی از سرویس هسته‌ای کسب‌وکارها تبدیل شده. در چنین شرایطی، افزایش خاموش تعرفه آن، شبیه بالا بردن قیمت برق برای اتاق سرور است.

به گفته خسروی، این تغییر ناگهانی تعرفه می‌تواند مستقیماً بر هزینه‌های عملیاتی بسیاری از کسب‌وکارها اثر بگذارد: «کسب‌وکارهای کوچک و نوپا، بیشترین وابستگی را به پیامک دارند. این افزایش هزینه، درست در زمانی اتفاق می‌افتد که هم هزینه‌های عمومی بالا رفته و هم توان مالی این کسب‌وکارها به‌شدت کاهش یافته است.»

او با اشاره به افزایش ۴۵ درصدی حداقل دستمزد در سال ۱۴۰۴ و تورم ۳۲.۵ درصدی سال گذشته، اضافه کرد: «اگر به شرایط اقتصادی نگاه کنیم، افزایش تعرفه تا حدی قابل پیش‌بینی بود. اما شیوه اجرا و نبود شفافیت، آسیب‌زاست.»

در دیجیتال مارکتینگ، پیامک به دلیل نرخ خوانده شدن بالا و در دسترس بودن آن، یکی از ابزارهای اصلی برای حفظ ارتباط مستقیم با مشتری است. کانالی که برخلاف ایمیل و نوتیفیکیشن، نیاز به اینترنت یا نصب اپلیکیشن ندارد و در بسیاری از کمپین‌ها نرخ بازگشت سرمایه‌اش بالاتر است.

اما حالا، با افزایش ناگهانی تعرفه‌ها، بسیاری از برندها ناچار خواهند شد ارسال پیامک را کاهش دهند. این تصمیم می‌تواند نرخ تعامل کاربران با برند، نرخ بازگشت مشتری، و اثرگذاری کمپین‌ها را تحت‌تأثیر قرار دهد.

«با بالا رفتن هزینه ارسال، بسیاری از پیامک‌هایی که در چرخه بازاریابی استفاده می‌شوند — مثل پیامک تبریک، یادآوری، تخفیف یا بازگشت کاربر غیرفعال — از لیست ارسال حذف می‌شوند. این یعنی کاهش تعامل و افت تدریجی اثربخشی در نگهداشت مشتری.»

در بسیاری از کشورهای دنیا، پیامک دارای قیمت‌گذاری تفکیکی است:

• پیامک‌های تبلیغاتی
• پیامک‌های تراکنشی
• پیامک‌های OTP یا امنیتی

اما در ایران، این دسته‌بندی وجود ندارد. یک پیامک برای یادآوری کد تخفیف و یک پیامک برای تایید هویت، هزینه یکسانی دارند. این در حالی‌ست که هزینه واقعی تحویل، نرخ موفقیت و اهمیت آن‌ها به‌شدت متفاوت است.

افزایش تعرفه در چنین بستری یعنی یک تصمیم کور و فاقد تفکیک که باعث می‌شود شرکت‌ها برای تمام پیامک‌ها هزینه یکسان بپردازند؛ بدون توجه به اهمیت یا اثرگذاری آن پیامک در مسیر تعامل کاربر.

در شرایطی که تعرفه‌ها عملاً اعمال شده و تصمیم‌گیری به‌صورت یک‌جانبه بوده، راه‌حل‌های کوتاه‌مدت صرفاً برای کاهش فشار قابل طرح است. خسروی پیشنهاد می‌دهد که کسب‌وکارها با رعایت مواردی نظیر استفاده از لینک‌های کوتاه، کنترل تعداد کاراکتر، هدفمند کردن محتوا و خرید پیامک به‌صورت عمده، بخشی از هزینه‌ها را مدیریت کنند.

«افزایش بهره‌وری در استفاده از پیامک کلیدی است. هر پیام باید با هدف مشخصی ارسال شود. شخصی‌سازی، بهینه‌سازی محتوا و بسته‌های مخصوص کسب‌وکارهای کوچک، می‌تواند بخشی از آسیب را جبران کند.»

از نگاه انجمن کسب‌وکارهای اینترنتی، این تغییر تعرفه در موقعیتی حساس و مبهم رخ داده است. خسروی می‌گوید که اکنون دو گروه مختلف از انجمن انتظار دارند واکنش نشان دهد: از یک‌سو، شرکت‌های پیامکی که نگران از دست دادن مشتریان‌شان هستند و از سوی دیگر، کسب‌وکارهایی که از افزایش هزینه‌ها متضرر می‌شوند: «در حال بررسی هستیم که بتوانیم موضعی اتخاذ کنیم که هم ارائه‌دهنده و هم مصرف‌کننده کمتر آسیب ببینند. این تعارض، نیازمند گفت‌وگو و نگاه منصفانه است.»

افزایش تعرفه پیامک شاید از منظر اقتصادی، در بستر تورم و افزایش هزینه‌های منابع انسانی اجتناب‌ناپذیر به‌نظر برسد؛ اما عدم اطلاع‌رسانی، نبود شفافیت و حذف کامل ذی‌نفعان از فرآیند تصمیم‌سازی، پیامدهایی فراتر از صرف عدد و هزینه دارد.

در اکوسیستم دیجیتالی که تعامل لحظه‌ای و ارتباط مطمئن با کاربر اهمیت حیاتی دارد، اختلال در یکی از کانال‌های اصلی، می‌تواند زنجیره‌ای از آسیب‌ها را به‌دنبال داشته باشد — از افت تعامل تا افزایش شکاف در تجربه کاربری.

سکوت سیاست‌گذار در مواجهه با چنین تغییراتی، برای کسب‌وکارهایی که هر روز در حال نبرد با فشارهای اقتصادی‌اند، نه فقط یک افزایش قیمت ساده است، بلکه نشانه‌ای از بی‌ثباتی ساختاری در تصمیم‌گیری و سیاست‌گذاری دیجیتال کشور است.