در ۷ ژوئن ۱۹۸۱، جنگندههای اف-۱۶ اسرائیلی از آسمان کشورهای همسایه عبور کردند و راکتور هستهای اوسیراک عراق را نابود کردند.
دو روز بعد، مناخم بگین، نخستوزیر وقت اسرائیل، خطاب به جهان گفت: «اگر ما بیتفاوت میماندیم، دو، سه سال، نهایتاً چهار سال بعد، صدام حسین بمبهایش را ساخته بود. سه، چهار، یا حتی پنج بمب و در آن زمان این کشور و این ملت، پس از هولوکاست، از بین رفته بودند.»
او همچنین در توجیه آن حملات خود به خاک یک کشور دیگر اینگونه مدعی شد: «اگر این حمله را انجام نمیدادیم در تاریخ ملت یهود، یک هولوکاست دیگر اتفاق میافتاد.»
نشریه اسرائيلی جروزالم پست در گزارشی ایده حمله به تاسیسات هستهای ایران را مطرح کرده و مینویسد: آن اقدامِ دفاع پیشدستانه، پایهگذار چیزی شد که بعدها به «دکترین بگین» معروف شد: اصلی راهبردی که اعلام میکرد اسرائیل اجازه نخواهد داد رژیمهای متخاصم به سلاح هستهای دست یابند. این اصل در سال ۲۰۰۷ بار دیگر تأیید شد، زمانی که ایهود اولمرت، نخستوزیر وقت، دستور حمله به راکتور مخفی سوریه را صادر کرد. گفته میشود در آن زمان اولمرت خطاب به جورج بوش گفته بود: «اگر شما علیه این راکتور اقدام نکنید، ما خواهیم کرد.»
امروز، اسرائیل در موقعیتی مشابه قرار دارد. طبق گزارشی از روزنامه جروزالم پست که در ۱۷ آوریل ۲۰۲۵ منتشر شد، اسرائیل از اکتبر ۲۰۲۴ تاکنون، چندین بار بهطور جدی احتمال حمله به برنامه هستهای ایران را بررسی کرده است. پس از حمله موفقیتآمیز نیروهای کماندویی شالدگ به یک سایت زیرزمینی در سوریه و حمله هوایی عمیق نیروی هوایی اسرائیل در ایران در آوریل ۲۰۲۴، مقامهای امنیتی اسرائیل به این نتیجه رسیدهاند که «حمله به زیرساخت هستهای ایران اکنون با اطمینانی بسیار بالا قابل انجام است.»
با این حال، عاموس یادلین هشدار داده که ایران چالش بسیار پیچیدهتری است. برنامه هستهایاش پراکنده است، در اعماق زمین دفن شده، و با سامانههای دفاعی مستحکم محافظت میشود. اما اصل موضوع همچنان پابرجاست: اسرائیل نمیتواند به دیگران تکیه کند که بهجای آن اقدام کنند.
در کلام مناخم بگین در سال ۱۹۸۱: «ما اجازه نخواهیم داد هیچ دشمنی، سلاح کشتار جمعی علیه ما توسعه دهد.»
گزارش جروزالم پست همچنین فاش کرد که برخی مقامهای اسرائیلی امیدوار بودند حمله به ایران را پیش از پایان دوره ریاست ژنرال مایکل کوریلا، فرمانده وقت سنتکام، انجام دهند، چراکه او روابط عملیاتی نزدیکی با اسرائیل داشت. اما کوریلا در آستانه کنارهگیری است. دونالد ترامپ، با وجود حمایت پیشینش از اقدام نظامی اسرائیل، از آن زمان رویکرد دیپلماتیک را ترجیح داده و حتی کوریلا را فرستاده تا به اسرائیل بگوید فعلاً عقبنشینی کند.
با این حال، برخی مقامها معتقدند بنیامین نتانیاهو بیش از حد به رضایت آمریکا وابسته شده است. برخی دیگر میگویند اسرائیل میتواند و باید بهتنهایی عمل کند بهویژه حالا که سامانههای پدافند هوایی ایران که زمانی قدرتمند محسوب میشدند، در اثر عملیات اسرائیل بهشدت تضعیف شدهاند.
یاکوف کاتس، سردبیر پیشین جروزالم پست، در سال ۲۰۲۲ نوشت: «حتی اگر دکترین بگین وجود داشته باشد، به این معنا نیست که اسرائیل همیشه قادر به اجرای آن خواهد بود.» او اشاره کرد که برخلاف عراق و سوریه، ایران برنامه هستهای خود را در سایتهایی متعدد و مستحکم پخش کرده است. اما کاتس همچنین تأکید کرد که حمله سال ۱۹۸۱ بگین «استانداردی جدید برای رهبران اسرائیل تعیین کرد»: اینکه اگر امکان اقدام پیشدستانه وجود داشته باشد، باید آن را مدنظر قرار داد، بهویژه وقتی پای بقا در میان است.
منتقدان این دکترین، اغلب به خطر تشدید تنش اشاره میکنند. در واقع، پیش از حمله ۲۰۰۷، گابی اشکنازی، رئیس وقت ستاد ارتش اسرائیل، به اولمرت هشدار داده بود که دستکم ۵۰ درصد احتمال دارد سوریه بهطور نظامی پاسخ دهد. اما هیچ پاسخی نیامد، نه از سوریه، و نه از عراق در سال ۱۹۸۱. این اقدامات قمارهای بیپروا نبودند، بلکه تصمیماتی حسابشده برای حذف تهدیدهای وجودی بودند.
تهدید ایران یک فرضیه نیست در مورد ایران، تهدید فقط یک احتمال نظری نیست، واقعی و دائمی است، و به نقطه بیبازگشت نزدیک میشود. تهران آشکارا خواهان نابودی اسرائیل است و غنیسازی اورانیوم را بسیار فراتر از نیازهای غیرنظامی ادامه میدهد. اگر از آستانه عبور کند، شاید دیگر راه بازگشتی وجود نداشته باشد.
اسرائیل حق دارد با متحدانش هماهنگ کند اما نباید حاکمیت خود را به دیگران واگذار کند. پیامدهای یک ایران هستهای بیش از همه متوجه اسرائيل خواهد بود و نه ایالات متحده.
بگین این موضوع را درک کرده بود. میراث او فقط عزم و اراده نبود، بلکه مسئولیتپذیری بود. او در سال ۱۹۸۱ گفت: «ما با تمام ابزارهایی که در اختیار داریم از مردممان دفاع خواهیم کرد.»
اکنون، آن لحظه دوباره فرا رسیده است. دکترین بگین نباید فقط خاطرهای تاریخی باقی بماند؛ باید به یک سیاست زنده تبدیل شود.
به کانال تلگرام یورونیوز فارسی بپیوندید
اسرائیل باید آماده اقدام باشد، اگر لازم شد، بهتنهایی و آن هم بهزودی.