حجم مبنا را کاهش دهید 

به گزارش صدای بورس، اصلاح ریزساختارهای بازار از موضوعاتی است که همیشه در بازار ما درخواست شده است اما هیچ‌گاه تغییر آن باب میل همه فعالان بازار نبوده است؛ همچنین مسئله روز بازار ما این است که چرا سهم‌های داخل با این شدت در حال خرید و فروشند درصورتی که بسیاری از کارشناسان معتقدند که ارزش ریالی آنها بسیار بالاتر از چیزی است که باید باشد. مدیران نهادهای مالی نیز در ادامه در مورد اصلاح ریزساختارها و ارزندگی بازار نظرات خود را بیان کرده‌اند.

فشار فروش با تعویق مذاکره
ابراهیم سماوی - کارشناس بازار سرمایه: بازار سرمایه ایران به شدت تحت تأثیر نتایج مذاکرات سیاسی قرار دارد. هرگاه اخبار مثبتی از مذاکرات، چه داخلی و چه خارجی، منتشر می‌شود، استقبال از بازار سرمایه افزایش پیدا می‌کند. در مقابل، کمرنگ شدن یا به تعویق افتادن توافقات، مانند آنچه در دور چهارم اخیر رخ داد، فشار فروش را در بازار تشدید می‌کند. این وابستگی به تحولات سیاسی، تصمیم‌گیری را برای سرمایه‌گذاران دشوار کرده است. با این حال، نمی‌توان از اهمیت ریزساختارهای بازار چشم‌پوشی کرد، حتی اگر در حال حاضر مسائل کلان سیاسی در اولویت باشند.
یکی از مهم‌ترین موضوعات ریزساختاری، دامنه نوسان است که ماه‌هاست بازار را درگیر خود کرده است. در گذشته، به دلیل ریسک‌های سیستماتیک، از جمله منازعات و تنش‌های منطقه‌ای، دامنه نوسان کاهش یافت تا از نوسانات شدید جلوگیری شود، اما این محدودیت همچنان پابرجاست و رفع نشده است. یکی از راهکارهای پیشنهادی برای حمایت از بازار، اعمال دامنه نوسان نامتقارن است. با توجه به ارزندگی بازار سرمایه و جاماندگی آن نسبت به بازارهای موازی مانند طلا و ارز، می‌توان دامنه مثبت را تا ۵ یا ۶ درصد افزایش داد و دامنه منفی را در سطح فعلی، یعنی ۳ درصد، حفظ کرد. این اقدام می‌تواند سیگنالی از سوی سیاست‌گذار برای حمایت از بازار باشد و اعتماد سرمایه‌گذاران را تقویت کند.
موضوع دیگر، استفاده از اوراق تبعی است. با عبور شاخص کل از مرز سه میلیون واحد، این ابزار می‌تواند به بیمه پرتفوی سهامداران، به‌ویژه سهامداران خرد، در میان‌مدت و بلندمدت کمک کند. این راهکار، در کنار دامنه نوسان نامتقارن، می‌تواند به بهبود نقدشوندگی و جذابیت بازار یاری رساند. در حال حاضر، سایر ریزساختارها از اولویت کمتری برخوردارند و تمرکز سرمایه‌گذاران عمدتاً بر دامنه نوسان است. با وجود قیمت‌های بالای سهام، تقاضا همچنان بالاست. این امر نشان‌دهنده پتانسیل رشد بازار سرمایه است، به‌ویژه در مقایسه با بازارهایی مانند طلا که تلاطم بیشتری دارند. دامنه نوسان نامتقارن می‌تواند به‌عنوان راهکاری مؤثر، رشد بازار را تسهیل کند. برای تحقق این پتانسیل، سیاست‌گذاران باید با تصمیم‌گیری سریع و هدفمند، از بازار حمایت کنند تا سرمایه‌گذاران از فرصت‌های موجود بهره‌مند شوند.

توسعه ابزارها عامل اصلی رشد بازار می‌شود
علی آهنگر - مدیرعامل سبدگردان اندیشه صبا: بازار سرمایه ایران برای توسعه و جذب سرمایه‌گذاران بیشتر، نیازمند گسترش ابزارهای مالی نوین است. ابزارهایی مانند صندوق‌های طلا و اوراق مشتقه، به عمق‌بخشی بازار کمک شایانی کرده‌اند. با این حال، گسترش این ابزارها به حوزه‌های دیگر می‌تواند تأثیرات مثبت بیشتری داشته باشد. به‌ویژه، صندوق‌های املاک و مستغلات و فروش متری مسکن پتانسیل بالایی برای رشد دارند. این ابزارها می‌توانند با تسهیل سرمایه‌گذاری در بخش مسکن، تعداد سهامداران را افزایش داده و به پویایی بازار سرمایه کمک کنند. چنین ابتکاراتی، بازار را از تمرکز صرف بر سهام شرکت‌ها خارج کرده و فرصت‌های متنوع‌تری برای سرمایه‌گذاران فراهم می‌آورد.
با وجود قیمت‌های بالای سهام، تقاضا در بازار سرمایه همچنان بالاست. این امر نشان‌دهنده ارزندگی بازار است، به‌خصوص اگر ریسک‌های سیستماتیک کاهش یابد. در حال حاضر، قیمت‌های کنونی برای خرید جذاب به نظر می‌رسند، اما نگاه سرمایه‌گذاران به تحولات سیاسی، به‌ویژه نتایج مذاکرات بین‌المللی، گره خورده است. امید به اتفاقات مثبت در این مذاکرات، یکی از عوامل کلیدی در تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران است. کاهش ابهامات سیاسی می‌تواند اعتماد بیشتری به بازار تزریق کند و انگیزه خرید را تقویت کند.
برای تحقق پتانسیل‌های بازار، لازم است نهادهای ناظر و فعالان بازار روی توسعه ابزارهای مالی جدید تمرکز کنند. صندوق‌های املاک و مستغلات، به دلیل ارتباط مستقیم با نیازهای واقعی جامعه، می‌توانند سرمایه‌های خرد را جذب کرده و به نقدشوندگی بازار کمک کنند. همچنین، این ابزارها می‌توانند جایگزینی برای سرمایه‌گذاری در بازارهای موازی مانند ارز و طلا باشند که اغلب تحت تأثیر نوسانات شدید قرار دارند. افزایش تعداد سهامداران از طریق این ابزارها، به استحکام پایه‌های بازار سرمایه منجر خواهد شد.
در نهایت، توسعه بازار سرمایه نیازمند ترکیبی از ابزارهای نوین مالی و ثبات سیاسی است. اگر ریسک‌های سیستماتیک کاهش یابد و مذاکرات به نتایج مثبتی منجر شود، بازار می‌تواند رشد چشمگیری را تجربه کند. سیاست‌گذاران باید با حمایت از ابزارهای جدید و ایجاد شفافیت، زمینه را برای جذب سرمایه‌های بیشتر فراهم کنند. این اقدامات، بازار سرمایه را به گزینه‌ای جذاب‌تر برای سرمایه‌گذاران تبدیل خواهد کرد و به رشد اقتصادی کشور کمک می‌کند.

دامنه نوسان، آفتی دامن‌گیر
حسن کاظم‌زاده - مدیرعامل سبدگردان گندم: بازار سرمایه برای پویا شدن و رسیدن به کارایی مطلوب، نیاز به بازنگری در ساختارهای کنونی دارد. مهم‌ترین مشکلات فعلی، مقررات مربوط به حجم مبنا و دامنه نوسان هستند. این دو عامل، اگرچه برای تنظیم بازار وضع شده‌اند، اما در عمل کارایی را کاهش داده و نقدشوندگی، بازدهی و کشف قیمت واقعی را تحت تأثیر قرار می‌دهند. حجم مبنا به شکلی اجرا می‌شود که مانع کارایی بازار است. این مکانیسم بین نمادها و شرکت‌ها تفاوت قائل شده، اما شناوری سهام شرکت‌ها را به‌درستی در نظر نمی‌گیرد. در نتیجه، برای شرکت‌های کوچک‌تر با شناوری کمتر، محدودیت‌های بیشتری ایجاد می‌شود و وضعیت بدتر می‌شود. این موضوع نقدشوندگی را کاهش داده و قیمت‌گذاری سهام را با مشکل مواجه می‌کند. حجم مبنا، به جای کمک به معاملات، به مانعی تبدیل شده که نیاز به اصلاح فوری دارد.
دامنه نوسان نیز سال‌هاست که به عنوان یک معضل، بازار را گرفتار کرده است. این محدودیت مانع از انعکاس واقعی عرضه و تقاضا در قیمت‌ها می‌شود و معاملات را کند می‌کند. در شرایطی که بازار به پویایی نیاز دارد، دامنه نوسان مثل آفتی است که سال‌هاست دامن ما را گرفته و ول نمی‌کند. اصلاح یا حذف این محدودیت می‌تواند به بهبود کارایی و جذب سرمایه کمک کند. برای رفع این مشکلات، نهادهای ناظر باید با همکاری فعالان بازار، هرچه سریع‌تر اقدام به بازنگری کنند. تنظیم حجم مبنا بر اساس شناوری سهام و افزایش یا حذف تدریجی دامنه نوسان، می‌تواند نقدشوندگی را تقویت کرده و اعتماد سرمایه‌گذاران را جلب کند. این تغییرات، بازار را برای جذب سرمایه‌های جدید آماده‌تر می‌کند.
در پایان، ادامه وضعیت کنونی به کاهش کارایی و جذابیت بازار منجر می‌شود. تصمیم‌گیری سریع و کارشناسی برای اصلاح حجم مبنا و دامنه نوسان، گامی ضروری برای رفع موانع و ایجاد بازاری پویاست که بتواند نقش مؤثری در اقتصاد کشور داشته باشد. باید این آفتی که دامن بازار را گرفته، هرچه زودتر برطرف شود.

درخواست فعالان بازار؛ دامنه نوسان نامتقارن
علی وفائی - مدیرعامل کارگزاری دنیای خبره: بازار سرمایه در سال جاری شاهد تحولات قابل توجهی نسبت به سال گذشته است. ورود سرمایه‌های جدید و افزایش حجم معاملات، نشان‌دهنده پویایی و جذابیت این بازار برای سرمایه‌گذاران است. با این حال، شرایط کنونی بازار، از جمله ضوابط مربوط به حجم مبنا و دامنه نوسان، پاسخگوی نیازهای فعلی نیست و نیازمند بازنگری و اصلاحات اساسی است.
حجم مبنا و دامنه نوسان از عوامل کلیدی در تنظیم رفتار بازار هستند. در حال حاضر، این دو مؤلفه با حجم معاملات و شرایط جدید بازار همخوانی ندارند. ضریب‌ها و چارچوب‌های موجود، توانایی مدیریت کارآمد جریان‌های مالی جدید را ندارند و این موضوع می‌تواند به عدم تعادل در بازار منجر شود. از این رو، بازنگری در این حوزه و اعمال مدیریت فعال ضروری به نظر می‌رسد. یکی از پیشنهادهای مطرح در میان فعالان بازار، حرکت به سمت دامنه نوسان نامتقارن است. در این مدل، دامنه نوسان مثبت می‌تواند گسترده‌تر باشد تا انگیزه سرمایه‌گذاری تقویت شود، در حالی که دامنه نوسان منفی با محدودیت بیشتری اعمال شود تا از ریزش‌های ناگهانی جلوگیری کند. این رویکرد می‌تواند تعادل بهتری در بازار ایجاد کند و اعتماد سرمایه‌گذاران را جلب نماید. البته، در صورتی که اجرای دامنه نوسان نامتقارن به دلایل فنی یا کارشناسی ممکن نباشد، افزایش کلی دامنه نوسان نیز می‌تواند به عنوان راه‌حل جایگزین مورد توجه قرار گیرد.
کارگزاران و نهادهای مالی به عنوان نمایندگان فعالان بازار، نقش مهمی در انتقال این مطالبات به مقام ناظر دارند. تصمیم‌گیری نهایی در این خصوص بر عهده نهاد ناظر است، اما اجماع بازار بر لزوم تغییر تأکید دارد. این تغییرات نه تنها به بهبود نقدشوندگی و کارایی بازار کمک می‌کند، بلکه می‌تواند زمینه‌ساز جذب سرمایه‌های بیشتر و تقویت جایگاه بازار سرمایه در اقتصاد کشور شود.
در پایان، لازم است نهادهای مسئول با انجام مطالعات کارشناسی دقیق و با در نظر گرفتن شرایط روز بازار، اقدام به اصلاحات لازم کنند. این امر مستلزم همکاری نزدیک میان کارگزاران، نهادهای مالی و مقام ناظر است تا تصمیمی جامع و مؤثر اتخاذ شود که به نفع همه فعالان بازار باشد.

• آرمان هنرکار - خبرنگار

• شماره ۵۸۹ هفته نامه اطلاعات بورس