خبرهای مرتبط با ایران در رسانه‌ها و اندیشکده‌های خارجی در ۲۴ ساعت منتهی به نیمروز چهارشنبه ۱۴ مه (۲۴ اردیبهشت ۱۴۰۴) را در این گزارش تصویری ببینید. همچنین می‌توانید نسخه مفصل‌تر آن را در نسخه متنی این گزارش بخوانید.
آگهیدر ۲۴ ساعت گذشته، دو خبر قابل‌توجه در ارتباط با ایران در مرکز توجه رسانه‌ها قرار گرفت. نخست، بازتاب‌های منطقه‌ای سفر دونالد ترامپ به عربستان و ارزیابی پیامدهای آن برای موقعیت ایران در خاورمیانه و دوم اعلام تحریم‌های جدید از سوی وزارت خزانه‌داری آمریکا علیه بیش از ۲۰ شرکت مرتبط با شبکه انتقال نفت ایران به چین که همزمان با ادامه گفت‌وگوهای دیپلماتیک میان تهران و واشنگتن انجام شد.
علاوه بر این، برخی تحلیل‌ها به نقش ترکیه در بهره‌برداری از ناآرامی‌های اخیر منطقه‌ای، به‌ویژه تنش میان ایران و اسرائیل، برای تقویت موقعیت ژئوپلیتیکی خود پرداخته‌اند.
در «زیر ذره‌بین» روز چهارشنبه ۲۴ اردیبهشت (۱۴ مه) به این پرسش خواهیم پرداخت که چرا علی خامنه‌ای بار دیگر روی احتمال مذاکره با ترامپ حساب باز کرد.
بلومبرگ: تاثیر تهدیدات ترامپ علیه ایران بر بیشترین سیر صعودی قیمت جهانی نفت در ۷ ماه گذشته
بلومبرگ روز چهارشنبه ۱۴ مه گزارش داد که نفت در چهار روز اخیر بیشترین افزایش قیمتی خود از ماه اکتبر را به ثبت رسانده و این رشد عمدتا به دلیل دو عامل «خوش‌بینی نسبت به کاهش تنش‌های تجاری میان آمریکا و چین» و همچنین «سخنان تند ترامپ درباره عرضه نفت ایران» بوده است.
در این گزارش اشاره می‌شود که نفت خام وست تگزاس بالای ۶۳ دلار و قیمت نفت برنت به حدود ۶۶ دلار رسیده که رشدی تقریبا ۱۰ درصدی را در چهار روز گذشته به ثبت رسانده است.
به گزارش بلومبرگ، اظهارات تهاجمی آقای ترامپ در مورد تهران در سفرش به عربستان سعودی و همچنین اقدامات تحریمی اخیر وزات خارجه آمریکا علیه خریداران نفت ایران نیز به رشد قیمت‌ها کمک کرده است.
با این تفاصیل، این مقاله پیش‌بینی می‌کند که در آینده توجه‌ها دوباره به حجم تولید نفت از سوی اوپک پلاس معطوف خواهد شد، به ویژه اینکه این گروه ممکن است در ماه ژوئیه تصمیم به افزایش تهاجمی تولید نفت بگیرد.
امواج‌مدیا: پیشنهاد ایران برای ایجاد «کنسرسیوم هسته‌ای» منطقه‌ای
وب‌سایت امواج‌مدیا روز سه‌شنبه بر اساس اطلاعاتی که به‌طور اختصاصی در اختیار آن قرار گرفته، از طرح هسته‌ای تازه ایران پرده بر‌داشت که براساس آن، مذاکره‌کنندگان ایرانی در گفت‌وگوهای خود با آمریکا، طرح «میزبانی یک کنسرسیوم منطقه‌ای غنی‌سازی اورانیوم» را پیشنهاد کرده‌اند.
چند منبع ارشد سیاسی ناشناس ایرانی به این پایگاه خبری که دفتر آن در بریتانیا قرار دارد، گفته‌اند که این ایده برای نخستین‌بار در دور اول مذاکرات که در ۱۲ آوریل (۲۳ فروردین) در عمان برگزار شد، ارائه شده است. به گفته این منابع، این پیشنهاد در دور دوم مذاکرات که یک هفته بعد در ایتالیا برگزار شد نیز بار دیگر مطرح شده و به‌عنوان راه‌حلی ممکن برای پیشرفت در مذاکرات ارائه شده است.
این منابع مطلع ایرانی توضیح داده‌اند که طرح پیشنهادی، شامل «نظارت مشترک» بر تأسیسات کنونی غنی‌سازی ایران، از جمله سایت‌های زیرزمینی فردو و نطنز، نمی‌شود. در عوض، قرار است دست‌کم یک مرکز تازه با نظارت مشترک ساخته شود. أمواج‌مدیا نتوانسته است مکان دقیق این تأسیسات پیشنهادی را به‌طور مستقل تأیید کند، اما گمانه‌زنی‌هایی وجود دارد که ترجیح جغرافیایی ممکن است نزدیکی به عربستان و امارات باشد؛ مثلاً جزیره‌ای در خلیج فارس.
البته نویسنده به تردیدهای موجود در ساختار سیاسی ایران نسبت به همکاری با کشورهای عربی نیز اشاره می‌کند. کما اینکه ایران در گذشته، به‌شدت با مشارکت کشورهای رقیب منطقه‌ای مانند عربستان در مذاکرات هسته‌ای مخالف بود. اما تغییر سیاست عربستان، که اکنون از گفت‌وگو میان ایران و آمریکا حمایت می‌کند، ممکن است فضای فکری و تصمیم‌گیری در تهران را نیز تحت تأثیر قرار داده باشد.
بولتن دانشمندان اتمی: سازو کار پیشنهادی برای چارچوب هسته‌ای منطقه‌ای
به طور جداگانه، سید حسین موسویان، سخنگوی پیشین تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران که اکنون در آمریکا اقامت دارد، روز سه‌شنبه در مقاله‌ای در نشریه «بولتن دانشمندان اتمی» پیشنهاد داده است که برای کاهش خطر گسترش سلاح‌های هسته‌ای در منطقه خلیج فارس، کنسرسیومی منطقه‌ای برای غنی‌سازی اورانیوم ـ مشابه مشارکت اروپایی Eurenco ایجاد شود.
او همچنین پیشنهاد کرده است که «چارچوبی برای ایمنی هسته‌ای منطقه‌ای» تدوین شود که شامل برنامه‌های آموزشی مشترک، استانداردهای ایمنی، و دستورالعمل‌هایی برای ساخت، بهره‌برداری و از رده خارج کردن تأسیسات هسته‌ای پس از عمر مفید خود باشد.
آقای موسویان پیشنهاد داده است که یک «برنامه راستی‌آزمایی منطقه‌ای»، هم‌راستا با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA)، ایجاد شود تا بر پایبندی تمامی فعالیت‌های هسته‌ای به اصول عدم اشاعه نظارت کند.
همچنین، به گفته او، باید «دکترین هسته‌ای منطقه‌ای» تدوین شود که در آن کشورهایی که در حال توسعه فناوری هسته‌ای هستند، از طریق پروژه‌های تحقیقاتی مشترک و تأسیسات هسته‌ای صلح‌آمیز، با یکدیگر همکاری کنند.
گام دوم در این نقشه راه، تمرکز بر «ایجاد منطقه‌ای عاری از سلاح هسته‌ای در خاورمیانه» خواهد بود. به نوشته آقای موسویان، نخستین قطعنامه مهم سازمان ملل در این زمینه که توسط ایران و مصر پیشنهاد شده بود و «ایجاد منطقه عاری از سلاح هسته‌ای در خاورمیانه» نام داشت، در سال ۱۹۷۴ به تصویب رسید. با این حال، از آنجا که اسرائیل دارای زرادخانه هسته‌ای است، این قطعنامه تا کنون اجماع لازم را پیدا نکرده و بعید است که در شرایط کنونی، اجماع منطقه‌ای برای تحقق آن به‌دست آید.
آمریکن کانزرواتیو: چرا ترامپ نباید فریب «خیالِ غنی‌سازی صفر» را بخورد؟
تریتا پارسی در مقاله‌ای برای وب‌سایت آمریکن کانزرواتیو می‌نویسد دلایل متعددی وجود دارد که ترامپ نباید اجازه دهد دیگران او را به دنبال کردن «توهم غنی‌سازی صفر» ایران سوق دهند.
نخست آن‌که این هدف نه‌تنها تا امروز دست‌نیافتنی بوده، بلکه نتیجه‌ای معکوس داشته است؛ زیرا به ایران فرصت بیشتری برای پیشبرد برنامه هسته‌ای‌اش داده و همزمان مانع از شکل‌گیری توافقی واقع‌گرایانه با سازوکار نظارتی قابل‌راستی‌آزمایی شده است.
دوم اینکه، چنین رویکردی موجب خواهد شد اروپا بار دیگر به روند مذاکرات بازگردد و این امر بدون دلیل موجه، شرایط را پیچیده‌تر خواهد کرد.
در نهایت، با توجه به احتمال بسیار اندک موفقیت این راهبرد، گفت‌وگوها احتمالا به سمت تمدید مهلت بازگشت خودکار تحریم‌ها که به مکانیسم ماشه یا اسنپ‌بک معروف است، خواهد رفت تا از فروپاشی کامل مذاکرات و در نهایت رویارویی نظامی جلوگیری شود.
آقای پارسی معتقد است که تمام این مسیرها در نهایت به بدترین سناریوی ممکن ختم می‌شوند و آن چیزی نیست جز فروپاشی دیپلماسی و احتمال زیادِ حرکت به‌سوی اقدام نظامی.
فارین پالیسی: چرا خامنه‌ای روی ترامپ شرط‌بندی کرده است؟
الکس وطن‌خواه، مدیر حوزه مطالعاتی ایران در اندیشکده آمریکایی «موسسه خاورمیانه» روز چهارشنبه ۱۴ مه (۲۴ اردیبهشت ۱۴۰۴) در گزارشی تحلیلی برای نشریه فارین پالیسی با طرح این پرسش نوشت که علی خامنه‌ای، رهبر ایران با وجود اینکه که در سال ۲۰۱۹ پیشنهاد مذاکره با دونالد ترامپ، رئیس جمهوری وقت آمریکا را رد کرده بود، اکنون پس از ۷ سال ناچار شده مسیر دیپلماسی را انتخاب کند.
آقای وطن‌خواه در مورد چرایی این موضوع معتقد است که «از نگاه [رهبر ایران]، دیپلماسی [در وهله اول] ابزاری برای جلوگیری از جنگ است، نه برای ترمیم اقتصاد ویران‌شده‌ی ایران. کما اینکه [خامنه‌ای] بارها هشدار داده که حتی توافق هسته‌ای جدید نیز تضمینی برای رفع گسترده تحریم‌ها نخواهد بود.»
نویسنده در ادامه توضیح می‌دهد که سپاه پاسداران نیز همسو با آقای خامنه‌ای «به‌دنبال مهار تنش‌ها، خرید زمان و حفظ اهرم‌های راهبردی است و پذیرش مذاکرات از سوی سپاه به معنای تغییر اساسی در نگاه ایدئولوژیک آن نیست.»
میدل‌ایست آی: تضعیف ایران و اسرائیل همزمان با خلع‌سلاح پ.ک.ک؛ ترکیه قدرت می‌گیرد
وب‌سایت بریتانیایی «میدل ایست آی» در گزارش روز سه‌شنبه خود با اشاره به اعلامیه روز دوشنبه حزب کارگران کردستان (پ.ک.ک) مبنی بر پایان مبارزه مسلحانه با ترکیه نوشت که تنش‌های اخیر میان ایران و اسرائیل، «آنکارا را وادار کرد تا به یکی از مشکلات دیرینه‌اش یعنی مسئله پ.ک.ک رسیدگی کند چرا که از نگاه مقام‌های ترکیه، پ.ک.ک می‌توانست به مهره‌ای بالقوه برای ایران و اسرائیل تبدیل شود.»
آندریاس کریگ، استاد ارشد مدرسه مطالعات امنیتی در کینگز کالج لندن، در گفت‌وگو با میدل ایست آی گفت: «این اتفاق باعث می‌شود توازن قدرت منطقه‌ای به‌ویژه در برابر ایران و اسرائیل به نفع ترکیه تغییر کند.»
یورونیوز فارسی را در ایکس دنبال کنید
ترکیه بارها ایران را متهم کرده که نسبت به تحرکات پ.ک.ک در نزدیکی مرزهایش چشم‌پوشی می‌کند. این گزارش مدعی می‌شود که «برخی شاخه‌های پ.ک.ک مانند یگان‌های مقاومت سنجار (YBS) به‌طور غیرمستقیم مورد حمایت ایران بوده‌اند؛ بطوریکه حقوق این نیروها از سوی شبه‌نظامیان عراقی نزدیک به تهران پرداخت می‌شد.»
آقای کریگ در ادامه می‌گوید: «این یک پیروزی روشن برای ترکیه در برابر ایران است. با کنار رفتن اسد و تضعیف حزب‌الله، خلع‌سلاح پ.ک.ک یکی دیگر از مهره‌های بالقوه نیروهای نیابتی ایران را از صحنه خارج می‌کند.» او اضافه می‌کند: «با فروپاشی این جبهه‌ها، ایران دیگر نمی‌تواند قدرت خود را به سمت غرب گسترش دهد و در واقع، کریدور زمینی‌ای را که سال‌ها برای رسیدن به مدیترانه حفظ کرده بود، از دست می‌دهد.»
