چالش‌های اجرای ایده کنسرسیوم هسته‌ای؛ ایران توانایی و بودجه برای افزایش میزان غنی‌سازی را دارد؟

محسن جلیلوند، کارشناس مسائل بین‌الملل با روزنامه اعتماد گفت‌وگو کرده است. 

به گزارش اعتماد، بخش‌های مهم این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید:

• برای نخستین‌بار، قطعنامه‌ای که ایران را به عدم پایبندی به تعهدات هسته‌ای متهم کرد، در سال ۲۰۰۵ تصویب شد؛ یعنی بیست سال پیش. پس از آن، این قطعنامه در سال ۲۰۰۶ به شورای امنیت ارجاع داده شد. اما من تصور نمی‌کنم که قطعنامه‌ای که اکنون درباره‌اش صحبت می‌شود، امکان ارجاع به شورای امنیت را داشته باشد، چراکه در شرایط کنونی، چین و روسیه آن را وتو خواهند کرد.
•  به نظر می‌رسد تهران در واکنش به تصویب چنین قطعنامه‌ای، اقدام خاصی فراتر از تداوم مسیر دیپلماتیک در پیش نخواهد گرفت. در حال حاضر ایران پروتکل الحاقی را اجرا نمی‌کند، به بازرسان به صورت برنامه‌ریزی شده اجازه ورود نمی‌دهد و حتی ممکن است از ان‌پی‌تی خارج شود. اما به باور شخصی من خروج از ان‌پی‌تی اقدام سازنده‌ای به نظر نمی‌رسد. 
•  ایران موظف است با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همکاری کند. اگر این همکاری صورت نگیرد، رویکرد آژانس ممکن است از آنچه امروز هست، تندتر شود. 
• کل تاسیسات نطنز حدود 10کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده تولید می‌کند. حال اگر قرار باشد ایران وارد کنسرسیومی شود که به عنوان مثال نیاز نیروگاه‌های امارات و عربستان را نیز تامین کند، ظرفیت تولید نطنز باید حداقل شصت برابر افزایش یابد. همچنین، تاسیسات اصفهان نیز باید چهل برابر ظرفیت فعلی تولید داشته باشد. بنابراین سوال اساسی این است که آیا ایران توان، تکنولوژی و بودجه لازم برای چنین افزایش چشمگیری در تولید را دارد؟ مگر اینکه فرض را بر این بگذاریم که امریکا، همراه با روسیه، مستقیما وارد موضوع شود و سرمایه‌گذاری سنگینی انجام دهد. 
• ایران نیز ناگزیر است تا پیش از پایان تیر ماه، تکلیف خود را در قبال مذاکرات، به ‌ویژه با امریکا، روشن کند. اگر این مهلت زمانی سپری شود و مکانیسم ماشه دیگر قابل استفاده نباشد، فشار طرف‌های غربی نیز کارایی پیشین را نخواهد داشت.