امانوئل ماکرون، رئیسجمهوری فرانسه در جریان سفر آسیاییاش در سنگاپور تاکید کرد که باید از دستیابی ایران به سلاح هستهای جلوگیری شود چرا که این امر میتواند به اشاعه دومینویی سلاحهای هستهای در جهان منجر شود.
او در نشستی در سنگاپور به مساله اشاعه سلاح هستهای در ایران پرداخت و تاکید کرد: «ما اکنون با خطر عمده گسترش سلاحهای هستهای مواجه هستیم. به همین دلیل وضعیت در ایران بسیار اهمیت دارد و اقداماتی که ایالات متحده آمریکا و ایران انجام میدهند را بسیار مهم میدانیم.»
ماکرون افزود: «بهویژه سه کشور اروپایی (E3) میخواهند شرکایی قابل اعتماد باشند تا از هر نوع گسترش هستهای در ایران جلوگیری کنند. چرا که این مساله میتواند بهعنوان توجیهی برای گسترش تسلیحات هستهای در دیگر نقاط جهان عمل کرده و اثری دومینویی بهدنبال داشته باشد.»
ایران، برجام و سه کشور اروپایی
سه کشور اروپایی فرانسه، آلمان و بریتانیا یا همان گروه E3 در سالهای گذشته با ایران روابط گستردهای داشتند.
این سه کشور از همان سال ۲۰۱۵ از اعضای اصلی مذاکرات برجام بودند. آنها در کنار آمریکا، روسیه، چین و اتحادیه اروپا نقش واسطه و تضمینکننده در شکلگیری برجام داشتند. نقش آنها به ویژه در برجام با هدف جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هستهای در ازای لغو تحریمها مهم بود.
ایده اینستکس اروپاییها به ثمر نرسید
اما سال ۲۰۱۸ و پس از خروج دولت ترامپ از برجام، کشورهای اروپایی تلاش کردند برجام را حفظ کنند. آنها سازوکاری مالی به نام اینستکس راهاندازی کردند تا تجارت بشردوستانه با ایران را بدون استفاده از دلار و سیستم مالی آمریکا ممکن کنند؛ اما این سازوکار به دلایل عملیاتی و فشار آمریکا موفق نبود.
تروئیکای اروپایی (بریتانیا، آلمان و فرانسه) همچنین در سالهای ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ تلاشهای دیپلماتیک خود را برای احیای برجام از سر گرفتند. بدین ترتیب که پس از روی کار آمدن دولت بایدن، گفتوگوها برای بازگشت به برجام در وین از سر گرفته شد. این سه کشور نقش واسطه و میانجی میان ایران و آمریکا را ایفا کرد، چون آمریکا به طور مستقیم در مذاکرات حضور نداشت. با وجود پیشرفتهایی، این مذاکرات به دلیل اختلافات در زمینه تضمینها و مسائل فراتر از برجام، به نتیجه نرسیدند.
نگرانی از افزایش سطح غنیسازی اورانیوم
این سه کشور در فاصله سالهای ۲۰۲۳ و ۲۰۲۴ بارها نسبت به افزایش سطح غنیسازی اورانیوم توسط ایران (تا سطح نزدیک به ۶۰٪) ابراز نگرانی کردهاند. برای نمونه آنها در ژوئن ۲۰۲۳، قطعنامهای را در شورای حکام آژانس بینالمللی انرژی اتمی علیه ایران صادر نکردند تا فرصت بیشتری برای دیپلماسی فراهم شود، اما همزمان ایران را به همکاری کامل با آژانس فراخواندند. در سال ۲۰۲۴، سه کشور اروپایی هشدار دادند که در صورت عدم بازگشت ایران به تعهدات برجامی، ممکن است سازوکار «بازگرداندن تحریمها» یا همان مکانیسم ماشه را فعال کنند.
در سال ۲۰۲۵ نیز کشورهای اروپایی همچنان با برگزاری دیدارهایی با مقامهای ایرانی از جمله وزیر خارجه ایران تلاش کردند تا از احیای برجام یا توافق جایگزین حمایت کنند. با این حال موضع آنها در قبال برنامه هستهای ایران سختگیرانهتر شده است.