به گزارش گروه فرهنگ و هنر ایسکانیوز، در سال‌های اخیر، یکی از موضوعات جنجالی در حوزه سینما، سیاه‌نمایی برخی از فیلمسازان ایرانی در جشنواره‌های بین‌المللی همچون کن، ونیز و برلین بوده است و بسیاری بر این باورند که برخی از این فیلمسازان با نگاهی یک‌جانبه و اغراق‌آمیز، چهره‌ای تاریک و ناعادلانه از جامعه ایرانی ترسیم می‌کنند؛ روایتی که لزوماً با واقعیت‌های متنوع و پیچیده زندگی در ایران همخوان نیست. آنچه بیش از پیش توجه را جلب می‌کند، استقبال ویژه و تکرارشونده جشنواره‌های غربی از این گونه فیلم‌هاست؛ مسئله‌ای که این شائبه را تقویت می‌کند که جشنواره‌های مهم سینمایی جهان، دیگر صرفاً به‌دنبال هنر و خلاقیت نیستند، بلکه به ابزاری سیاسی برای تقویت روایات خاص درباره کشورهای مستقل یا منتقد سیاست‌های غربی تبدیل شده‌اند.

فیلم‌هایی که در آنها فقر، سرکوب، خشونت یا نابسامانی اجتماعی از زندگی مردم ایران به نمایش گذاشته می‌شوند، غالباً در این جشنواره‌ها با استقبال روبه‌رو می‌شوند. این پرسش پیش می‌آید که چرا فیلم‌هایی با نگاه انسانی، مثبت یا نوآورانه از ایران، کمتر شانس دیده شدن یا جایزه گرفتن در این محافل دارند؟

در این میان، برخی از فیلمسازان ایرانی نیز آگاهانه یا ناآگاهانه وارد این بازی شده‌اند؛ گویی برای جلب توجه و کسب جایزه، باید نسخه‌ای تیره و مأیوس‌کننده از ایران ارائه دهند. درحالی‌ که سینمای ایران همواره مهد خلاقیت و روایت‌های انسانی بوده است.

جشنواره‌ها اگر می‌خواهند اعتبار و جایگاه جهانی خود را حفظ کنند، باید از سیاست‌زدگی دور شوند و به معیارهای واقعی هنری، تنوع فرهنگی و احترام به حقیقت وفادار بمانند. همچنین فیلمسازان ایرانی باید آگاه باشند که مسئولیت فرهنگی دارند؛ آن‌ها سفیران هنری یک ملت‌اند و نباید تنها برای خوشایند غرب، واقعیت کشورشان را تحریف کنند.

رضا منتظری منتقد سینما در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی ایسکانیوز گفت: یک زمانی وقتی که ما می‌شنیدیم که فیلمی از کشورمان در جشنواره‌های جهانی حضور پیدا کرده به خودمان، به کشورمان، به پرچممان، به فرهنگمان و به سینمایمان می‌بالیدیم و افتخار می‌کردیم چرا که میدانستیم آن فیلم میتواند پرچمدار فرهنگ و هنر کشورمان باشد و فیلمسازش میتواند از هویت خودش دفاع بکند و از فرهنگ کشورش حفظ و حراست به عمل بیارد.

وی با بیان اینکه به یاد دارم زمانی سینمای ایران در دنیا با اسم مجید مجیدی و عباس کیارستمی شناخته شد و با فیلمی مثل «بچه‌های آسمان» مجیدی می‌درخشیدیم و کیارستمی معمولا در آثارش نگاه شریف و انسانی حاکم بود افزود: چند سالی است که ورق کاملا برگشته و دلیلش سیاست های خصمانه‌ای است که اغلب دنیا در مواجهه با کشور ما دارند، یعنی سیاست‌های یک جانبه که باعث شده تا طبیعتا هر فیلمی نتواند از سینمای ایران راه به جشنواره های جهانی راه پیدا کند.

منتظری تصریح کرد: جشنواره های جهانی به آسانی ثابت کردند در پی این هستند که تصویری مخدوش و منزجر کننده از ایران و ایرانی نشان دهند و به همین علت هم هست که بخش عمده‌ای از کارهای ضعیف، پوچ بی هویت و نازل را دیدیم که در این سالها ما راه پیدا کردن به جشنواره‌های جهانی و دیده شدند و بعضاً جایزه گرفتند و برای آنها هیاهوی بسیاری هم صورت گرفت در صورتی که اصلاً قابلیت این را نداشتند که حتی بشود عنوان فیلم را به آنها اطلاق کرد.

وی با اشاره به اینکه اینها اغلب آثار ضعیف، سطحی و پیش پا افتاده‌ای بودند که حتی در حد آثار تلویزیونی هم نمیشود از آنان نام برد خطرنشان کرد: یک نمونه‌اش فیلم منزجر کننده، کثیف، ضد فرهنگی و ضد ملی «عنکبوت مقدس» است که این را به جشنواره کن راه دادند و در نهایت تعجب دیدیم که به بازیگر این اثر نخل طلا تعلق گرفت در صورتی که یکی از ضعیف‌ترین بازی‌های این بازیگر بود. این رویه همیشه دیده میشود و در همان سال که خودم هم در جشنواره کن حضور داشتم فیلم دیگر «برادران لیلا» بود که در جشنواره حضور داشت.

این منتقد سینما با بیان اینکه در جشنواره ونیز به شکلی دیگری این روند تکرار شد تصریح کرد: مجدد شاهد این هستیم که امسال در جشنواره کن ۲۰۲۵ همه چیز علنی میشود. جشنواره کنی که یک زمانی خیلی از اهالی سینما به ویژه روشنفکران معتقد بودند که جشنواره‌ای است که قرار است صرفاً بر اساس قواعد و استانداردهای سینمایی جلو برود و جایزه بدهد ولیکن متاسفانه الان وزیر امور خارجه این کشور توییت میزند و رسماً عنوان می‌کند که ما به دلیل نگرش سیاسی به فیلمی مثل فیلم جعفر پناهی جایزه می‌دهیم.

وی اظهار کرد: اگر که تا امروز خیلی افراد دچار تشکیک بودن دال بر اینکه آیا این جشنواره‌های جهانی عناد خودشان را با کشور ما عیان کردند یا نه و با هویت ایران و ایرانی عیان کردن یا نه با این توییت وزیر امور خارجه فرانسه تکلیف روشن است.

منتظری ادامه داد: حالا با توییت وزیر امور خارجه فرانسه دست نهادهایی مانند وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان سینمایی بازتر است برای اینکه جلوی تخطئه و تخریب فرهنگ، هویت و هنر ایران و ایرانی را در سراسر دنیا بگیرند و به هر اثری اجازه حضور در این رویدادها را ندهند و به هر فیلم‌سازی اجازه کار کردن در کشور را ندهند و نظارت خودشان را روی این افراد بالاتر ببرند.

وی ابراز کرد: سوال اینجاست چه کسی متولی این است تا جلوی این پدیده شوم که عده‌ای چهره مخدوش و سیاه از هویت کشورمان را در دنیا نشان می‌دهند را بگیرد؟ آیا اگر این اتفاق در هر کشور دیگری می افتاد باز هم چنین نگاهی نسبت بهش وجود داشت؟ این چنین سهل به این اتفاق نگاه می کردند یا اینکه یک تدبیر جدی می کردند؟ چند سال است که با فیلم های سینمایی که می‌سازیم و به جشنواره های جهانی می فرستیم هویت کشور خودمان را زیر سوال میبریم. چرا یک بار یک اقدام جدی صورت نمیگیرد؟

این منتقد سینما با اشاره به اینکه سیاست آمده و جای فرهنگ و هنر را گرفته است گفت: بسیار متاسف هستم وقتی می‌بینم فیلم سازی مثل سعید روستایی که سرشار از استعداد است وقتی میرود در جشنواره کن و برمیگردد میگوید که چرا فیلمها تلخ است. مردم کشورمان ممکن است مثل خیلی از جاهای دیگر دنیا دچار سختی های باشند که به خودمان مرتبط است و نباید آن را به بیرون از خانه بکشانیم و مهمتر از همه اینکه من نباید تصویری زشت از کشور خودم به جهانیان ارائه دهم که مبادا حمایت آنها را از دست دهم.

وی خاطرنشان کرد: پا گذاشتن روی اخلاق، هویت ملی و وطن تا کی؟ چه چیزی را داریم می‌فروشیم؟ یه بار فکر کردین که چه چیزی را می‌دهیم و چه چیزی را به دست می‌آوریم؟ من پیش از این به واسطه حضورم در بسیاری از جشنواره‌های سینمایی دنیا از ونیز، برلین و کن گرفته تا نانتو، مانهایم و هامبورگ و... و از جشنواره‌های ریز و درشت تقریبا در همه آنها حضور داشتم و بارها این نکات را گفته بودم اما گوش شنوایی نبود و حتی بسیار مورد تخریب و تخطئه عده‌ای قرار گرفتم.

منتظری تصریح کرد: حالا دیگر من نیستم که می‌گویم این نگاه‌ها نگاه سیاسی است و داریم با دست خودمان فرهنگ و هویت ملیمان را نابود می‌کنیم و زیر سوال می‌بریم، این حرف وزیر امور خارجه فرانسه است که نسبت به کشور ما این را می‌گوید. الان وقت آن است که اگر واقعاً مدیر فرهنگی و مدیر سینمایی ما دغدغه دارند پس توسط مدیران وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، مدیران سازمان سینمایی و مسئولان وزارت امور خارجه یک تدبیر درست اندیشیده و سیاست گذاری درستی برای چگونگی حضور ایران در جشنواره‌های جهانی اتخاذ شود مانند آنچه که در اسکار شاهد هستیم.

وی در پایان سخنانش گفت: نباید اینگونه باشد که هر کسی بتواند اولاً در سینمای ایران هر فیلم تلخی را بسازد و بعد برود مصاحبه کند علیه کشورش حرف بزند و هیچ کسی هم کاری به کارش نداشته باشد و هیچ برخوردی هم با وی صورت نگیرد.

انتهای پیام/