با حمله پهپهادی اوکراین به بمب‌افکن‌های راهبردی روسیه، اکنون می‌توان گفت که خطری مشابه پایگاه‌های نظامی، بنادر و مراکز فرماندهی در سراسر جهان را آشکارا تهدید کند. وسعت حمله اوکراین و انتخاب نوع اهداف، فصل جدیدی را در نحوه استفاده از پهپادها در جنگ‌های مدرن گشوده است.
آگهیحمله پهپادی جسورانه اوکراین به پایگاه‌های هوایی و دارایی‌های حساس نظامی در عمق خاک روسیه در روز یکشنبه یکم ژوئن (۱۱ خرداد ۱۴۰۴) کرملین را غافلگیر کرد، دست‌کم دوازده بمب‌افکن راهبردی را نابود ساخت و تغییر بزرگی در جنگ‌های مدرن ایجاد کرد.
این حمله پهپادی که «عملیات تارعنکبوت» نام داشت، نشان داد که دسته‌های کوچکی از پهپادهای ارزان‌قیمت می‌توانند از سد دفاع‌های زمینی عبور کنند و در یک لحظه میلیاردها دلار تجهیزات نظامی را از کار بیندازند.
براندون وایچرت، یکی از سردبیران ارشد حوزه مطالعاتی امنیت ملی در مجله آمریکایی نشنال اینترست، حمله پهپادی اوکراین را «پِرل هاربِر» روسیه نامید و هشدار داد که در عین حال نباید فراموش کرد که بعد از آن چه بر سر ژاپن آمد.
هنوز مشخص نیست که این عملیات چه تأثیری بر تلاش‌های دولت ترامپ برای رسیدن به توافق صلح میان اوکراین و روسیه خواهد داشت، اما با این حال، شکست تاکتیکی مهمی به نیروی نظامی روسیه وارد کرد و فشار زیادی بر ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه برای واکنش نشان دادن خواهد گذاشت.
آقای وایچرت معتقد است که پس از حمله پهپادی اوکراین، شاید دیگر تصور اینکه آقای پوتین و دولت او بخواهند به مذاکره برای پایان جنگ ادامه دهند، دشوار به نظر می‌رسد.
ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهوری اوکراین این حمله را که توسط سرویس امنیتی اوکراین (اس.بی.یو) برنامه‌ریزی شده بود، «دوربردترین عملیات» کشورش نامید.
اوکراین با قاچاق بیش از ۱۰۰ پهپاد چهارملخه بمب‌گذاری شده از طریق کامیون‌های باربری از مرز، توانست سامانه‌های پدافند هوایی روسیه را دور بزنند. این پهپادها که احتمال می‌رود از اینترنت ماهواره‌ای استارلینک برای هدایت بهره برده باشند، سپس را به صورت نامحسوس بر فراز چهار پایگاه روسیه پرواز داده شدند.
در این پایگاه‌ها، پهپادها به بیش از ۴۰ فروند هواپیمای با ارزش با قابلیت حمل سلاح هسته‌ای آسیب زدند یا آن‌ها را نابود کردند؛ هواپیماهایی که به گفته مقامات اوکراینی در حملات به شهرهای اوکراین استفاده می‌شدند.
به گفته مقامات اوکراینی، افرادی که در این حمله نقش داشتند، پیش از شروع آن خاک روسیه را ترک کرده بودند. اپراتورها می‌توانستند تصویر زنده ویدئویی را مشاهده کنند، پهپادها را بر فراز اهداف شناور نگه دارند و سپس آن‌ها را به سمت هدف هدایت کنند.
یورونیوز فارسی را در ایکس دنبال کنید
در محافل اندیشکده‌ای و شبکه‌های اجتماعی، حمله و کامیون حامل پهپادها به اسب تروا تشبیه شد.
برخی دیگر نیز این حمله را «پرل هاربرِ روسیه» تشبیه کرده‌اند؛ اشاره‌ای به حمله غافلگیرکننده ژاپن به پایگاه نیروی دریایی آمریکا در بندر پرل [پرل هاربر] در سال ۱۹۴۱ که باعث ورود آمریکا به جنگ دوم جهانی شد.
میزان خسارت‌ها به گفته دو طرف
بر اساس اعلام رسمی مقام‌های اوکراینی، در این حمله حدود ۴۰ فروند از بمب‌افکن‌های روسیه آسیب دیده یا منهدم شده‌اند؛ از جمله جنگنده‌های فراصوت «توپولف تو-۲۲» و بمب‌افکن «توپولف ۹۵» و حتی یک فروند هواپیمای راداری «برییف آ-۵۰».
اوکراین همچنین مدعی است که این عملیات، بیش از ۳۰ درصد از توان بمب‌افکن‌های راهبردی دوربرد روسیه با قابلیت حمل سلاح هسته‌ای را از کار انداخته است.
در مقابل، روسیه ادعا می‌کند که شمار بمب‌افکن‌های آسیب‌دیده یا منهدم‌شده به این اندازه نبوده است. به گفته‌ی مقام‌های روس، ارتش این کشور صدها بمب‌افکن دوربرد دیگر ذخیره دارد که در صورت لزوم، روسیه آماده است زمان و منابع مالی لازم را صرف نوسازی این هواپیماهای متعلق به دوران جنگ سرد کند و آن‌ها را به جنگ‌افزارهایی مدرن تبدیل نماید. کما اینکه پیش‌تر نیز چندین سامانه‌ی نظامی دیگر را با موفقیت به‌روزرسانی کرده و در جنگ اوکراین از آن‌ها استفاده کرده است.
آیا ترامپ از چیزی خبر دارد؟
اوکراین دومین ارتشی است که در هفته‌های اخیر چنین تابوی هسته‌ای را شکسته است. در جریان جنگ چهار روزه اخیر میان هند و پاکستان، ارتش هند به‌صورت عامدانه یکی از انبارهای سلاح هسته‌ای پاکستان را در منطقه کوهستانی «کرانه» هدف قرار داد. هند با پرتاب بمبی بسیار قدرتمند، ورودی این مجتمع زیرزمینی را منهدم کرد.
رفتار ناراندا مودی، نخست‌وزیر هند نقش مهمی در جلوگیری از گسترش تنش‌ها داشته است. او به هشدار دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا گوش داد و جلوی ادامه درگیری را گرفت. در غیر این صورت، جهان ممکن بود شاهد یک جنگ هسته‌ای باشد.
به کانال تلگرام یورونیوز فارسی بپیوندید
با این حال، وقتی صحبت از اقدامات اوکراین به میان می‌آید، سکوت رئیس جمهوری آمریکا مشکوک به نظر می‌رسد. در ساعات اولیه پس از حمله پهپادی اوکراین، برخی رسانه‌های غربی گزارش دادند که آقای ترامپ پیش از انجام حملات پهپادی اوکراین به خاک روسیه، در جریان این برنامه قرار گرفته بود. اما بعدتر، بسیاری از همین رسانه‌ها گزارش اولیه خود را اصلاح کردند و مدعی شدند که آقای ترامپ تا پس از انجام این حمله، از آن مطلع نشده بود.
اگر این روایت درست باشد، آمریکا به‌راحتی از هرگونه مسئولیتی در قبال این حملات تبرئه می‌شود؛ گویی همه چیز فقط به عهده اوکراین بوده است. به اعتقاد آقای وایچرت،، به احتمال زیاد برخی عناصر جامعه اطلاعاتی آمریکا و همچنین برخی کشورهای عضو ناتو در اروپا احتمالا از برنامه‌ریزی این حملات اطلاع داشته‌اند. ما می‌دانیم که سرویس‌های اطلاعاتی غربی پیش‌تر نیز در هدف‌گیری مواضع روسیه با موشک‌های کروز دوربرد و پهپادها به اوکراین کمک کرده‌اند.
حتی اگر گزارش‌هایی که می‌گویند ترامپ و تیمش از قبل در جریان این حمله نبودند درست باشد، موضوع نگران‌کننده‌تری مطرح می‌شود. یا دولت اوکراین که به‌طور رسمی متحد آمریکا به شمار می‌رود؛ واشنگتن را در جریان نگذاشته، یا خودِ دستگاه‌های اطلاعاتی آمریکا چنین کرده‌اند. این نخستین بار نیست که رئیس‌جمهور در جریان امور حساس قرار نمی‌گیرد. به گفته‌ی خود ترامپ، در ماجرای اخیرِ تلاش ادعایی برای ترور ولادیمیر پوتین که در آن پهپادهایی بدون نشان، که به احتمال زیاد ساخت اوکراین بوده‌اند، بالگرد ریاست‌جمهوری روسیه را هدف قرار دادند نیز او تا مدت‌ها پس از این حمله از ماجرا مطلع نشده بود.
به اینستاگرام یورونیوز فارسی بپیوندید
ترامپ باید به طور مقتضی به این وضعیت واکنش نشان دهد. ماه‌های آینده مشخص خواهد کرد که میراث او به عنوان یک صلح‌طلب موثر باقی می‌ماند یا به عنوان یک رهبر جنجالی که آمریکا را به اشتباه وارد جنگ جهانی سوم کرد، به یادگار خواهد ماند.
آقای ترامپ ماه گذشته برنامه‌ای برای سپر ضد موشکی ۱۷۵ میلیارد دلاری خود به نام «گنبد طلایی» رونمایی کرد که هدف آن رهگیری و نابود کردن انواع موشک‌های بالستیک، فراصوت و کروز است. این برنامه که هنوز در حال توسعه است، قادر نخواهد بود ایالات متحده را در برابر انواع پهپادهای کوچکی همچون آنچه که اوکراین در عملیات «تارعنکبوت» به کار برد، محافظت کند.
روش‌های موسوم به «کشتن سخت» که هدفشان منفجر کردن پهپادها در آسمان است، یا روش‌های «کشتن نرم» برای از کار انداختن الکترونیکی آن‌ها، اثربخشی کامل نداشته‌اند. این هواپیماهای بدون سرنشین معمولا در ارتفاع پایین پرواز می‌کنند و همیشه موقعیت خود را ارسال نمی‌کنند. سیستم‌های راداری فعلی نیز برای شناسایی اشیای بزرگ‌تر طراحی شده‌اند.
حمله اوکراین به داخل خاک روسیه در روز یکشنبه، احتمالا برنامه‌ریزان نظامی کشورها را ترغیب می‌کند تا نسبت به آسیب‌پذیری‌ها در برابر تهدیدات مشابه هشیارتر شوند و همچنین نیاز فوری به گسترش ناوگان پهپادهای کوچک خود را جدی بگیرند.