شوک جدی به بازار نفت ایران

به گزارش صدای بورس،پس از تحریم، چیزی حدود ۹۰ درصد نفت ایران به چین صادر می‌شود و عملا بازار نفت کشور وابسته به چین شده است. حالا اما گزارش‌ها حاکی از آن است که تشدید تحریم‌ها، سبب شده ‌صادرات نفت ایران به چین کاهش داشته باشد.

این در حالی است که تصور می‌شد با جنگ تعرفه‌ای بین آمریکا و چین، نفت ایران مصون بماند و تشدید تحریم نتواند بازار نفت کشور را در چین کوچک‌تر کند.

صادرات نفت ایران به چین در زمان دولت جو بایدن، رئیس‌جمهوری دموکرات آمریکا، به حدود ۱.۵ میلیون بشکه در روز رسید؛ اتفاقی که از آن به‌عنوان چشم‌پوشی بایدن از تحریم نفتی ایران یاد شد. هرچند ‌برخی تحلیلگران‌ این چشم‌پوشی را ناشی از شروع جنگ روسیه و اوکراین و تأثیر آن بر بازار انرژی دانستند. این دسته از تحلیلگران معتقد بودند رشد قیمت نفت به بشکه‌ای صد دلار و آثار تورمی آن بر اقتصاد اروپا و آمریکا سبب شده است‌ بایدن تحریم نفتی ایران را نادیده بگیرد.

حالا اما بهای نفت در کانال ۶۰ دلار است و دونالد ترامپ دوباره کلیددار کاخ سفید شده است. مطابق با گزارش شرکت‌های ردیاب نفتکش‌ها، صادرات نفت ایران به چین در سه ماه اخیر کاهشی شده ‌و به روزانه ۱.۱ میلیون بشکه نفت رسیده است.

هرچند محسن پاک‌نژاد، وزیر نفت ایران، کاهش صادرات نفت به چین را تکذیب کرده است، اما داده‌های ترانزیت انرژی حکایت متفاوتی دارد. طبق گزارش رویترز، ایران در ۹‌ماهه سال جاری میلادی ۴.۲ میلیارد دلار تخفیف نفتی به چین داده است؛ با ‌این ‌حال، ظاهرا با آغاز مذاکرات ایران و آمریکا و افزایش فشارهای تحریمی آمریکا، دیگر چین با چنین تخفیفی هم حاضر به خرید نفت ایران به اندازه سابق نیست.

البته علاوه بر این، کارشناسان عوامل دیگری مثل تعمیرات پالایشگاه‌های چین، کاهش رشد اقتصادی شرق آسیا و جایگزینی نفت ارزان‌تر روسیه با نفت ما را نیز بر کاهش تقاضای این کشور برای نفت ایران مؤثر می‌دانند. اخیرا بلومبرگ با استناد به داده‌های شرکت ردیاب ترانزیت انرژی ورتکسا گزارش داده که صادرات نفت خام از ایران به بزرگ‌ترین خریدار آن یعنی چین، در ماه گذشته برای سومین ماه متوالی کاهش یافته است. علتی که برای این کاهش عنوان شد، تحریم‌ها و عملیات تعمیر و نگهداری سالانه پالایشگاه‌های چینی با آغاز فصل تابستان بود.

به گفته یکی از تحلیلگران ورتکسا، با تعویق تعمیرات فصلی پالایشگاه‌های چینی‌ که انتظار می‌رود ‌تا ماه جولای ادامه یابد، جریان نفت از ایران به چین احتمالا ضعیف‌تر از حد معمول باقی خواهد ماند. این تحلیل همچنین توضیح می‌دهد که پالایشگاه‌های چینی در اوایل سال، قبل از اینکه واشنگتن حلقه تحریم‌ها را سفت کند، نفت خام ارزان ایران را ذخیره کرده‌اند، بنابراین سطح موجودی آنها فعلا باید کاملا کافی باشد.

براساس داده‌ها، ایران حالا روزانه کمی بیش از ۱.۱ میلیون بشکه نفت خام به چین صادر می‌کند که ۲۰ درصد کمتر از میزان صادرات آن در ماه می ‌۲۰۲۴ است. در مقایسه با ماه آوریل گذشته نیز این رقم حدود ۴۰۰ هزار بشکه در روز کمتر است.

البته گفته می‌شود ‌این اعداد و داده‌ها کاملا قطعی نیستند؛ زیرا نفتکش‌های حامل نفت خام ایران از حرکات مختلفی برای پنهان‌کردن مبدأ و مسیر خود استفاده می‌کنند. شرکت کپلر اخیرا گزارش داده است ‌تعداد بیشتری از نفتکش‌های حامل نفت ایران به چین، اکنون دستگاه‌های ردیاب خود را خاموش می‌کنند تا ردیابی دشوارتر شده و مکان آنها پنهان بماند. داده‌های رسمی چین هم هیچ تحویلی از ایران را نشان نمی‌دهد و نفت ایران پس از انتقال کشتی به کشتی برای پنهان‌کردن منشأ آن، به‌عنوان مبدأ مالزی نام‌گذاری می‌شود.

با ‌این‌ حال، روال افت فروش نفت ایران به چین در ماه‌های اخیر توسط شرکت‌ها و رسانه‌ها مختلفی گزارش شد؛ ماه گذشته هم گزارش تانکر ترکرز نشان داد صادرات روزانه نفت و میعانات گازی ایران در ماه گذشته میلادی با کاهش ۱۹۴ هزار بشکه‌ای، به یک‌میلیون‌و ۴۳۰ هزار بشکه رسیده بود. تحلیلگران خارجی کاهش رشد اقتصادی در شرق آسیا و افت تقاضا در این منطقه برای نفت، در کنار تعمیرات پالایشگاه‌های کوچک نفتی چین را عوامل اصلی کاهش صادرات نفت ایران می‌دانند. در ماه‌های اخیر، تعمیرات دوره‌ای پالایشگاه‌های کوچک چین موسوم به تی‌پات‌ها و افزایش ذخایر نفتی استان شاندونگ منجر به کاهش خرید نفت از ایران شده است. گزارش‌ها حاکی از آن است که در ماه مارس، ذخایر نفتی این استان به ۲۲ میلیون بشکه افزایش یافته بود.

تشدید فشار آمریکا بر نفت ایران

‌از طرف دیگر نیز مجلس نمایندگان آمریکا اخیرا طرحی را تصویب کرد که تحریم‌ها علیه نفت ایران را تشدید می‌کند؛ تحریم‌هایی که شامل بندرها و پالایشگاه‌های خارجی واردکننده نفت ایران می‌شوند. این سیاست‌ باعث شده‌ است جریان صادرات نفت به چین با موانع جدی مواجه شود و حتی پیش‌بینی می‌شود ‌چنانچه تصویب آن با جدیت دولت آمریکا برای اجرای آن همراه شود، کار فروش و صادرات نفت ایران را از وضعیت فعلی هم دشوارتر کند.

در این میان، ‌ماجرای رقابت با نفت روسیه را هم نباید از نظر دور داشت. در بازار نفت تحریمی، رقابت نفت ایران با نفت روسیه یک چالش جدی است. در شرایطی که هر دو کشور به صورت تخفیفی نفت خود را عرضه می‌کنند، یافتن مشتریان پایدار برای نفت ایران سخت‌تر شده است. به گفته «اما لی»، یکی از تحلیلگران ارشد بازار در ورتکسا، افت قیمت نفت‌های روسی به‌ویژه «سوکول» و « نووی‌پورت» باعث شده ایران جایگاه رقابتی خود در بازار چین را به شکل چشمگیری از دست بدهد.

منبع:روزنامه شرق