منابع آگاه میگویند موساد با استفاده از هوش مصنوعی و پهپادهایی که مخفیانه وارد ایران کرده بود، زمینه حمله اخیر به اهداف حساس در این کشور را فراهم کرده است.
به گفته یکی از افسران اطلاعاتی اسرائیل هوش مصنوعی به ماموران کمک کرد تا حجم بزرگی از دادههای جمعآوریشده را با سرعت بررسی کنند. هفته گذشته، اسرائیل در عملیاتی که سالها برای آن برنامهریزی کرده بود، ایران را غافلگیر کرد و با دقت بالا به اهداف کلیدی نظامی و هستهای حمله کرد.
این عملیات که با هدایت جاسوسها و هوش مصنوعی انجام شد، شامل حمله شبانه جنگندهها و پهپادهای مسلحی بود که اسرائیل پیشتر به داخل ایران قاچاق کرده بود. هدف این حمله، از کار انداختن سامانههای پدافند هوایی و موشکی ایران در همان ساعات اولیه بود.
در پی این عملیات، اسرائیل توانست راحتتر در حریم هوایی ایران پرواز کند و با بمباران تاسیسات هستهای و کشتن فرماندهان نظامی و دانشمندان هستهای، ضربه سنگینی به تهران وارد کند. زمانی که ایران شروع کرد به این حمله پاسخ دهند، توان دفاعیاش تا حد زیادی تضعیف شده بود.
این روایت بر اساس گفتگو با ۱۰ مقام اطلاعاتی و نظامی فعلی و پیشین اسرائیلی تهیه شده که برخی از آنها به دلیل محرمانه بودن موضوع، نخواستند نامشان فاش شود. هرچند امکان راستیآزمایی مستقل برخی ادعاها وجود ندارد اما یکی از مقامات ارشد سابق موساد، چهارچوب کلی عملیات را تایید کرده است.
سیما شاین، رئیس پیشین بخش تحقیقات موساد که اکنون در مؤسسه مطالعات امنیت ملی اسرائیل فعالیت میکند، گفت: «این حمله نتیجه سالها کار موساد برای هدف گرفتن برنامه هستهای ایران است.»
به گفته کارشناسان، یکی از عوامل موفقیت اسرائیل، این بود که مقامهای ایرانی تصور نمیکردند در حالیکه مذاکرات درباره برنامه هستهای ایران با آمریکا ادامه دارد، اسرائیل دست به حمله بزند. قرار بود یکشنبه هفته گذشته دور ششم مذاکرات در عمان برگزار شود اما بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل روز جمعه و پس از اطلاعرسانی به دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا عملیات موسوم به «طلوع شیر» را کلید زد.
نتانیاهو بارها گفته بود که خنثیکردن برنامه هستهای ایران برای امنیت اسرائیل حیاتی است. او مدعی شد که حملهای شدید لازم بود چون ایران با وجود هشدارهای آمریکا و آژانس بینالمللی انرژی اتمی، همچنان برنامه غنیسازی اورانیوم را ادامه میداد.
مقامهای ایران میگویند برنامه هستهای این کشور صرفا اهداف صلحآمیز دارد. ایران تنها کشوری بدون سلاح هستهای است که اورانیوم را تا آستانه سطح تسلیحاتی غنی کرده است.
قاچاق پهپاد به داخل ایران
به گفته یکی از افسران اطلاعاتی پیشین اسرائیل، موساد و ارتش اسرائیل دستکم سه سال برای آمادهسازی مقدمات این عملیات همکاری کردهاند.
نیسان رفعتی، تحلیلگر ایران در گروه بحران بینالمللی گفته است که این حمله بر اساس تجربیات عملیات هوایی اسرائیل در اکتبر گذشته طراحی شد؛ زمانی که ضعف پدافند هوایی ایران آشکار شده بود.
بر اساس گفته دو مقام امنیتی، موساد تسلیحات دقیقی را به داخل ایران قاچاق و در محلهایی نزدیک به اهداف مستقر کرده بود تا در لحظه مناسب حمله از فاصله نزدیک انجام شود. این تسلیحات شامل پهپادهای کوچک مسلح بود که ماموران آنها را با خودرو وارد ایران کردند.
سیما شاین میگوید ماموران موساد این سلاحها را در نزدیکی سایتهای پدافند موشکی ایران مستقر کرده بودند. او میگوید موساد ترکیبی از نیروهای محلی و اسرائیلی را در این ماموریتها به کار میگیرد.
ترکیب هوش مصنوعی و اطلاعات انسانی برای انتخاب اهداف
به گفته یکی از افسران اطلاعاتی که در انتخاب افراد و اماکن دادن دخیل بوده است، اسرائیل برای تحلیل دادههای جمعآوریشده از پیشرفتهترین فناوریهای هوش مصنوعی استفاده کرده است.
این افسر که نخواست نامش فاش شود، گفت که این روند از اکتبر گذشته آغاز شد؛ یک ماه پیش از آنکه نتانیاهو دستور آمادهسازی عملیات را صادر کند.
تحقیقات خبرگزاری آسوشیتدپرس پیشتر نشان داده بود که ارتش اسرائیل در جنگ غزه و لبنان از مدلهای هوش مصنوعی ساخت آمریکا برای تحلیل اطلاعات و شنود ارتباطات دشمنان استفاده کرده است.
به گفته افسر اطلاعاتی، اهداف بر اساس دستهبندیهایی مانند فرماندهی، نظامی، غیرنظامی و زیرساختها انتخاب میشدند. کسانی که با سپاه پاسداران ایران ارتباط تنگاتنگ داشتند، در فهرست حمله قرار گرفتند.
وظیفه این افسر، تهیه فهرستی از فرماندهان ایرانی با جزئیاتی درباره محل کار و اوقات فراغتشان بود.
به گفته یکی از مقامات امنیتی، موساد با کمک جاسوسان توانسته بود دانشمندان ارشد هستهای و اعضای کلیدی سپاه را شناسایی کند. دستکم هشت نفر از اعضای سپاه از جمله فرمانده برنامه موشکی ایران در یک حمله اسرائیل به یک پناهگاه زیرزمینی کشته شدند.
هدفگیری خودروهای نظامی ایران
یکی دیگر از بخشهای عملیات، نابودی خودروهایی بود که برای جابهجایی و پرتاب موشک استفاده میشدند. سیما شاین میگوید این راهبرد شباهت زیادی به حمله اخیر اوکراین در خاک روسیه دارد؛ جایی که پهپادهای ارزانقیمت توانستند حدود یکسوم ناوگان بمبافکنهای راهبردی روسیه را از کار بیندازند.
احمدرضا رادان، فرمانده پلیس ایران در گفتوگویی با تلویزیون دولتی ایران تایید کرد که «چندین خودروی حامل مینیپهپاد و برخی پهپادهای تاکتیکی کشف شدهاند». او گفت: «برخی خائنان تلاش دارند با به پرواز درآوردن مینیپهپادها، سامانه پدافند هوایی کشور را درگیر کنند.»
پیشینهای طولانی از عملیات مخفیانه
موساد طی سالهای گذشته عملیاتهای متعددی علیه برنامه هستهای ایران انجام داده که شامل حملات سایبری و ترور دانشمندان هستهای میشود اما بهندرت مسئولیت آنها را بهطور رسمی برعهده گرفته است.
ویروسی به نام استاکسنت در دهه ۲۰۰۰ میلادی که گفته میشود توسط اسرائیل و آمریکا طراحی شده بود، سانتریفیوژهای ایران را از کار انداخت.
در سال ۲۰۱۸ اسرائیل آرشیوی از تحقیقات هستهای ایران را سرقت کرد که شامل دهها هزار سند بود. یوسی کوپرواسر، ژنرال بازنشسته و مدیر مؤسسه راهبردی اورشلیم میگوید این اسناد نقشی کلیدی در برنامهریزی عملیاتهای بعدی ایفا کردند.
اسرائیل در ژوئیه ۲۰۲۴ اسماعیل هنیه، یکی از رهبران حماس را در اتاقی در یک مهمانسرای دولتی در تهران هدف گرفت و کشت.
به اینستاگرام یورونیوز فارسی بپیوندید
به گفته امیر آویوی، ژنرال بازنشسته ارتش اسرائیل و رئیس اندیشکده دفاعی اسرائیل حمله گسترده اخیر به زیرساختهای نظامی و هستهای ایران، «ناگهانی و اتفاقی نبود بلکه نتیجه سالها کار گسترده اطلاعاتی در داخل ایران و ایجاد شبکهای قدرتمند بود».