به گزارش خبرنگار سیاسی ایسکانیوز؛ پس از تجاوز نظامی اسرائیل به ایران و جنگ ۱۲ روزهای که به اقدام نظامی آمریکا علیه تاسیسات هسته‌ای ایران منتهی شد، موضوع مذاکره با دولت بار دیگر به یکی از چالش‌های محافل سیاسی کشور تبدیل شده است.
بیشتر بخوانید؛
پزشکیان و ترورهای طنازانه تندروها؛ مرجفون سیاسی چگونه آشغال‌ها را زیر فرش پنهان می‌کنند؟
در میان گروهی معتقد هستند که در هر شرایطی نباید دیپلماسی را تعطیل کرد و ابزار دیپلماسی در کنار ابزار قدرت نظامی از اهرم‌های جمهوری اسلامی ایران برای کسب امتیازهای بیشتر است. دولتمردان مستقر و حلقه پیرامونی آن‌ها پیرو این انگاره هستند اما در طرف مقابل منتقدان آن‌ها براین باورند که هرگونه سخن گفتن از مذاکره با آمریکا پاداش به متجاوز و خیانت به کشور است.
«ما هیچ توافقی که در آن غنی‌سازی وجود نداشته باشد، نخواهیم داشت.» این عبارتی است که سید عباس عراقچی، عصر شنبه و در نشست با سفرا و کارداران و روسای نمایندگی‌های خارجی در تهران درباره تحولات اخیر پیرامون سیاست خارجی کشورمان گفت. ناگفته واضح است چنین اظهارنظری پیش‌شرط آغاز یک مذاکره جدید است.
وزیر امور خارجه در توضیح علت از سرگیری مذاکرات نیز گفته است: «هیچ راهی جز بازگشت به دیپلماسی و یک راه‌حل مذاکره شده و توافق شده وجود ندارد و جنگ اخیر این موضوع را بیش از پیش ثابت کرد. ایران کماکان آمادگی دارد که از مسیر دیپلماسی این اطمینان را ایجاد کند، البته قبل از آن باید طرف‌های مقابل در ما ایجاد اطمینان کنند که خواهان دیپلماسی هستند نه اینکه دیپلماسی پوششی برای اهداف و مقاصدشان است.»
جمعه ۲۰ تیرماه ۱۴۰۴ نیز علی لاریجانی در مصاحبه با شبکه الجزیره گفته بود: «در حال حاضر پیام‌هایی را بررسی می‌کنیم که از واشنگتن در مورد ازسرگیری مذاکرات دریافت کرده‌ایم.» همین جمله کافی بود تا موافقان مذاکرات، آن را پالس مثبتی به گمانه‌زنی‌ها برای برگزاری مذاکره میان ایران و آمریکا بدانند.
آن‌ها بر این باورند که انجام مذاکرات اخیر ایران و آمریکا که رژیم صهیونیستی و آمریکا آن را با تهاجم نظامی و تحمیل جنگ بر ایران ناکام کردند، قطعاً به سود ایران بود، زیرا افکار عمومی در داخل و خارج بر این نکته تأکید کردند که ایران حاضر به مذاکره شد ولی طرف مقابل به دیپلماسی حمله کرد و میز مذاکره را به موشک بست. به همین دلیل بود که دولت‌های مختلف در این جنگ از ایران حمایت کردند و اسرائیل و آمریکا گرفتار انزوای سیاسی و تبلیغاتی شدند.
البته باید گفت لاریجانی در این مصاحبه از عدم اطمینان به آمریکا نیز گفته بود و اعلام کرده بود: «بعد از جنگی که علیه ما به راه افتاد، دیگر هیچ اطمینانی به ایالات متحده آمریکا نداریم.» جملهای که بیشتر از سوی مخالفان مذاکره مورد توجه قرار گرفت و موافقان بی‌اعتنا از کنار آن عبور کردند.
با این حال موضع‌گیری مثبت دولت درباره آغاز مذاکرات و شخص رئیس‌جمهور به ویژه در مصاحبه با یک مجری آمریکایی در روزهای گذشته با نقدهای زیادی روبرو شده و تا شکل‌گیری کارزار عدم کفایت رئیس‌جمهور نیز پیش رفته است. زیرا منتقدان معتقدند که در جریان جنگ ۱۲ روزه و پس از آن، دیپلماسی از میدان عقب ماند و مسئول این ناتوانی نیز شخص رئیس‌جمهور و حلقه شکل گرفته در اطراف وی است.
در واکنش به چنین شرایطی، اوایل هفته جاری محمدرضا عارف، معاون اول رئیس‌جمهور در دیدار با تعدادی از اساتید دانشگاه صنعتی‌شریف، با بیان اینکه هیچ اختلافی میان دیپلماسی و میدان وجود ندارد، اعلام کرد: «دولت با هیچ جریانی در داخل حاکمیت، اختلافی ندارد و اکنون نظر حاکمیت کماکان انجام مذاکره با اقتدار است. ممکن است اختلاف‌نظرهایی در فرآیند تصمیم‌گیری وجود داشته باشد، ولی وقتی تصمیمی نهایی و تصویب شد، دیگر اختلاف‌ها پایان می‌یابد.»
بازگشت به میز مذاکره پالس ضعف است یا قدرت؟
با این حال در روزهای اخیر۲۴ نماینده مجلس با انتشار نامه‌ای سرگشاده خطاب به رئیس‌جمهور، نسبت به برخی اظهارات اخیر وی در مصاحبه با خبرنگار آمریکایی درباره مسائلی همچون روابط ایران و آمریکا ابراز نگرانی کرده و آن را مغایر با فضای همگرایی و وحدت ملی در شرایط جنگی کشور ارزیابی کردند.
در ابتدای این نامه با اشاره به فرمایشات رهبر انقلاب در ۲۸ بهمن ۱۴۰۲ مبنی بر اینکه «احساس ضعف، موجب تشویق دشمن به حمله خواهد شد» تأکید شده است که رئیس‌جمهور باید در مواجهه با رسانه‌های غربی، زبان قدرت را به‌کار بگیرد و از اتخاذ مواضعی که به‌نوعی پیام ضعف مخابره می‌کند، پرهیز کند.»
امضاکنندگان این نامه عبارتند از: منوچهر متکی، اسماعیل کوثری، سیدعلی یزدی‌خواه، محمد سراج، بیژن نوباوه، ابوالفضل ظهره‌وند، مالک شریعتی، مرتضی آقاتهرانی، ابوالقاسم جراره، رضا تقی‌پور انوری، مهدی کوچک‌زاده، روح‌الله ایزدخواه، سمیه رفیعی، زینب قیصری، زهره سادات لاجوردی، سید مرتضی محمودی، مجتبی رحماندوست، علیرضا سلیمی، حمید رسایی، حسین صمصامی، ابراهیم عزیزی، کامران غضنفری، علی خضریان و امیرحسین ثابتی منفرد.
اما در این میان ابوالفضل ظهره‌وند در انتقادی تند خطاب به مواضع پزشکیان درباره مذاکرات گفته است: «اصل موضوع جنگ ایجاد شده، براندازی ایران از درون بر اساس پروژه نشان دادن ایران ضعیف است. مصاحبه آقای پزشکیان یک فاجعه بود و نشان داد که ایشان فاقد صلاحیت این پست هستند. ایشان خون حسینی که هیچ، ژن هخامنشی را هم برای سفیدشویی آمریکا فدا کردند. کار ویژه این دولت و الیگارشی، بستن پرونده جمهوری اسلامی است. شروع جنگ در ایران بر پایه ترور فرماندهان و ایجاد یک کودتا طرح‌ریزی شده بود که اصل این طرح را الیگارشی برعهده داشت.»
عضو تیم مذاکره کننده سعید جلیلی در خصوص برنامه هسته‌ای ایران همچنین گفته است: «الیگارشی با ضعیف نشان دادن ایران در حال طرح‌ریزی و ایجاد فضایی مانند لبنان و عراق است. وقتی ریاست‌جمهوری مناسبات اصلی را در نظر نمی‌گیرد، ایران را به سمت تجزیه شدن می‌برد. دولت مردم را نامحرم دانسته و پشت‌پرده در حال مذاکره است، وقتی شما برای مذاکره پیش‌قدم می‌شوید یعنی مقصر هستید، پس الیگارشی و دولت طبعاً برانداز هستند. باید یک بار علیه کودتای داخلی، کودتا کنیم؛ چون بی‌کفایتی را به حد رسانده‌اند.»
این اظهارات نماینده تهران در روزهای اخیر بازتاب زیادی در رسانه های فارسی زبان داخل و خارج از کشور پیدا کرده‌است. با این حال به نظر می‌رسد مخالفت با شروع مذاکرات تمام منتقدان دولت را به نحو مطلق در نمی‌گیرد و در میان برخی هستند که ولو با طرح شروطی حاضرهستند تا ایران به مذاکرات بازگردد.
به عنوان مثال مالک شریعتی، منتقد نام‌آشنای دولت چهاردهم در مجلس با انتشار توئیتی نوشته است: «پیش شرط این مذاکرات؛ ۱- شناخت اسرائیل به عنوان متجاوز و عذرخواهی آمریکا از ملت ایران. ۲- انجام خلع سلاح هسته‌ای رژیم صهیونی با صدور قطعنامه شورای امنیت و پرداخت غرامت جنگ تحمیلی ۱۲ روزه به ایران. ۳- پذیرش حقوق قانونی غنی‌سازی صلح‌آمیز در ایران. ۴- لغو تمام تحریم‌ها علیه منافع ملت ایران.»
ایران این بار بر سر چه چیزی با آمریکا مذاکره خواهد کرد؟
همان‌طور که در سطور قبل‌تر آمد عراقچی چارچوب مذاکرات احتمالی دور جدید را نیز مسائل هسته‌ای اعلام کرده‌است و از آن جائی‌که هرگونه چانه‌زنی بر سر توانمندی موشکی و دفاعی کشور در هر شرایطی خط قرمز میز مذاکرات است؛ محمود نبویان یکی از مخالفان سرسخت برجام و چهره شاخص جبهه پایداری در مجلس به صراحت موضع انتقادی خود درباره آغاز احتمالی مذاکرات اعلام کرده و در پیامی ویدوئی گفته است: «مذاکره درست نیست. مذاکره با کی؟ چقدر عجله دارید! ما هنوز بعضی شهدایمان دفن نشده‌اند؛ روی چه می‌خواهیم مذاکره کنیم؟ ترامپ که می‌گوید هسته‌ای را نابود کردم!»
در همین چارچوب حمید رسایی نماینده تهران در مجلس شورای اسلامی نیز در انتقاد به شروطی که عباس عراقچی در گفتگو با نشریه «لوموند» درباره از سرگیری مذاکرات اعلام کرد، گفته است: «آقای عراقچی که تا دیروز می‌گفت مذاکره با آمریکا بی‌معنی است و موشک‌های آمریکایی آن را تخریب کرده، در گفت‌وگو با «لوموند» از بازگشت به میز مذاکره خبر داده است. اینکه چرا برخی نمی‌فهمند مذاکره با آمریکا فایده‌ای ندارد و به هیچ یک از این شروط پایبندی ندارد، رسما هم این را اعلام کرده اما باز این جماعت به مذاکره اصرار دارند!»
شروط عراقچی در گفتگو با این نشریه فرانسوی عبارت بودند از: «ایالات متحده ضمانت‌هایی در برابر هرگونه حمله ارائه دهد، به احترام متقابل پایبند باشد، اشتباهاتش را به رسمیت بشناسد و هرگونه مذاکره درباره توانمندی موشکی ایران به‌عنوان قدرت دفاعی و بازدارندگی مردود است.»
البته در روزهای نخست پس از توقف جنگ سعید ایروانی سفیر و نماینده ایران در سازمان ملل در پاسخ به این پرسش المانیتور که «آیا ایران آماده است اورانیوم غنی‌شده با غنای بالا را در قالب توافق، در حساب امانی با مدیریت مشترک کشورهای منطقه قرار دهد؟» اظهار کرده بود: «اگر توافقی حاصل شود، همان‌طور که در برجام زمانی‌که ایران اورانیوم ۲۰ درصدی داشت چنین شد؛ ما طبق مفاد آن توافق اورانیوم غنی‌شده ۲۰ درصدی خود را به روسیه منتقل کرده و در ازای آن کیک زرد دریافت کردیم.»
ایروانی در ادامه نیز افزوده است: «بر همین اساس، اگر توافق جدیدی حاصل شود، ما آمادگی داریم در ازای دریافت کیک زرد، ذخایر ۶۰ درصدی و ۲۰ درصدی خود را به کشوری دیگر منتقل کرده و آن را از خاک ایران خارج کنیم. این ذخایر همچنین می‌توانند در ایران و تحت مهر و موم آژانس اتمی نگهداری شوند. این موضوع بستگی به ماهیت مذاکرات و مفاد توافق دارد؛ بنابراین این مسئله برای ما خط قرمز محسوب نمی‌شود. اگر توافقی حاصل شود، این موضوع قابل حل است.»
بدون اطمینان، وارد مذاکره نخواهیم شد
به نظر می‌رسد اگر این دوره از مذاکرات آغاز شود، این بار توقف غنی‌سازی در ایران یا خروج آن از کشور جزو شروط طرف آمریکایی باشد. در همین راستا پایگاه خبری آکسیوس دست به خبرسازی مبنی به پیشنهاد پوتین برای توقف غنی‌سازی در ایران زد که این ادعا با واکنش تند وزارت‌خارجه روسیه مواجه شد. این نهاد روسی در واکنش به ادعای مشکوک آکسیوس تصریح کرد که ظاهرا این یک کارزار کثیف سیاسی دیگر است که با هدف تشدید تنش‌ها پیرامون برنامه هسته‌ای ایران آغاز شده است.
در واکنش به این جوسازی‌های رسانه‌های آمریکایی، سخنگوی وزارت خارجه امروز در کنفرانس مطبوعاتی خود با بیان اینکه «بدون اطمینان، وارد مذاکره نخواهیم شد» گفت: «دیپلماسی نباید عرصه فریب یا نمایش‌سازی باشد. همان‌گونه که پیش از دور ششم مذاکرات نیز دیده شد، رژیم صهیونیستی با هماهنگی آمریکا دست به اقدام نظامی علیه ایران زد؛ اقدامی که اعتماد به اثربخشی روند دیپلماتیک را زیر سؤال برد. تا زمانی که از ثمربخشی مذاکرات اطمینان حاصل نشود، ورود به چنین فرآیندی منطقی نخواهد بود.»
اسماعیل بقائی همچنین درباره نگاه دستگاه دیپلماسی کشور به مذاکره با آمریکا نیز گفته است: «در عین حال، نباید دیپلماسی را تقلیل داد یا به آن برچسب منفی زد. دیپلماسی یک ابزار مهم و فرصت راهبردی است که باید برای دفاع از منافع و حقوق ملت ایران از آن بهره گرفت. همان‌طور که نیروهای مسلح با اقتدار از کشور دفاع می‌کنند، دستگاه دیپلماسی نیز موظف است با استفاده مؤثر از ظرفیت‌های دیپلماتیک در جهت تأمین منافع ملی گام بردارد.»
بقائی درباره گمانه‌زنی‌هایی مبنی بر دیدار روسای تیم مذاکره کننده ایرانی و آمریکایی نیز اعلام کرده است: «هیچ تاریخ، مکان و زمانی برای دیدار ویتکاف و عراقچی تعیین نشده است.»
حال باید دید در ادامه راه مسئولین سیاسی کشور با چه استدال فراگیر، در چه زمانی و با چه شروطی که متضمن منافع ملی کشور باشد با کشوری وارد مذاکره می‌شوند که در دور قبل میز مذاکرات را بمباران کرد و پس از آن نیز مدعی شد این جنایت را برای گسترش صلح در جهان مرتکب شده است!
انتهای پیام/
نظر شما