پایگاه خبری تحلیلی انتخاب (Entekhab.ir) : 
بی بی سی: دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا، پس از خروج نیروهای کشورش از افغانستان دست‌کم ۲۰ بار گفته است که آمریکا نباید پایگاه نظامی بگرام در افغانستان را از دست می‌داد.
او تقریبا هرباری که از پایگاه نظامی بگرام در ولایت پروان، شمال کابل یاد کرده، بلافاصله از چین هم نام برده است و مدعی شده است: «چین بگرام را اشغال کرده است».
در تازه‌ترین مورد دونالد ترامپ سه‌شنبه ۸ ژوئن (۱۷ تیر) در نشست کابینه دولت آمریکا گفت: «من پایگاه هوایی بزرگ بگرام را حفظ می‌کردم. حالا که تحت مدیریت چین است؛ یکی از قوی‌ترین باندهای پرواز در جهان، با بتن و فولاد ضخیم. بگرام یک پایگاه بزرگ بود. با صدها کیلومتر حصار و منطقه محافظت‌شده اطرافش، هیچ کس نمی‌توانست به آن نفوذ کند.»
ما با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای نگاهی از نزدیک به این پایگاه انداخته‌ایم تا ببینیم که آیا تغییرات در این پایگاه نظامی بزرگ نشان‌دهنده حضور چین در افغانستان است یا خیر؟
همچنین فاصله بین پایگاه بگرام و نزدیکترین مکانی که چین در آن‌جا فعالیت‌های هستهای نظامی دارد را سنجیده‌ایم تا ببینیم آیا می‌شود در یک ساعت به آن‌جا رسید یا خیر؟ دونالد ترامپ بارها ادعا کرده است بگرام تا جایی که چین سلاح هستهای می‌سازد، یک ساعت فاصله دارد.
بگرام؛ پایگاه نظامی دو ابرقدرت
در دو دهه گذشته سه رئیس جمهوری آمریکا به این پایگاه نظامی استراتژیک سفر کردند؛ جورج دبلیو بوش، باراک اوباما و دونالد ترامپ.
در سال ۲۰۱۱ جو بایدن هم زمانی که معاون باراک اوباما بود، به این پایگاه سفری داشت.
اتحاد جماهیر شوروی در دهه ۱۹۵۰ این پایگاه نظامی را در ولایت پروان ساخت. در دهه ۱۹۸۰ هم هنگام اشغال افغانستان مهم‌ترین محل حضور نیروهای شوروی پایگاه نظامی بگرام بود.
پس از حملات ۱۱ سپتامبر و آغاز جنگ آمریکا با عنوان آن‌چیزی که «جنگ علیه تروریسم» اعلام کرد، نیروهای آمریکایی در دسامبر ۲۰۰۱ وارد این پایگاه شدند. در حدود دو دهه پس از آن این پایگاه کانون پیشبرد جنگ علیه القاعده و طالبان بود و حدود ۷۷ کیلومتر مربع گسترش یافت که همزمان می‌توانست مکان استقرار بیش از ۱۰هزار نیرو باشد. طول یکی از دو باند پرواز این پایگاه بیش از سه و نیم کیلومتر است. به گفته دونالد ترامپ «بزرگترین و مستحکم‌ترین و صخیم‌ترین باندهای بتنی را دارد.» او ادعا کرد که ضخامت این باندها هشت فوت (حدود دو متر) است.
تفاوت وضعیت قبل از خروج نیروهای آمریکایی با بعد از آن و زمانی که نیروهای طالبان دوباره قدرت را در دست گرفتند، بسیار قابل توجه است.
ما چندین عکس ماهواره‌ای را که در زمان‌های متفاوت گرفته شده است، ارزیابی کردیم.
در یکی از عکس‌های ماهواره‌ای که توسط شرکت «Planet Labs» از تاریخ ۳ مهر ۱۳۹۹ (۲۴ سپتامبر ۲۰۲۰) گرفته شده است، دست‌کم ۳۵ فروند هواپیمای متفاوت در این میدان دیده می‌شود. اما در عکسی که در ۲۴ تیر ۱۴۰۱ (۱۵ ژوئیه ۲۰۲۲) یعنی حدود یک سال پس از بر سر کارآمدن دوباره طالبان گرفته شده است، در تمام پایگاه حتی یک هواپیما هم دیده نمی‌شود.
در یک عکس ماهواره‌ای دیگر از سال ۲۰۱۱ در محوطه فرودگاه پایگاه بگرام دست‌کم ۱۲۰ فروند هواپیما، جنگنده و بالگرد دیده می‌شود.
مقایسه تصاویر ماهواره‌ای نشان می‌دهد حدود یک سال پس از بر سر کارآمدن دوباره طالبان، بر خلاف گذشته در تمام پایگاه حتی یک هواپیما هم دیده نمی‌شود
عکس‌های ماهواره‌ای دیگر دو تغییر را نشان می‌دهد.
۱- از چندین نقطه از این پایگاه صدها کانتینر جابه‌جا شده‌اند. احتمالا از این کانتینرها برای انبار استفاده می‌شده است. به نظر می‌رسد که کانتینرها یا از پایگاه بگرام منتقل شدند و یا هم به فضای داخلی آن برده شدند.
دو عکس زیر که یکی در تاریخ ۲۴ تیر ۱۴۰۱ و دیگری در ۲۵ فروردین ۱۴۰۴ گرفته شده‌اند، این تغییر را نشان می‌دهد.
دست‌کم در دو نقطه از پایگاه نظامی بگرام حدود ۴۰ عدد کانتینر جابه‌جا شدند
۲- در یک نقطه دیگر از محوطه پایگاه هم بیش از ۱۰۰ خودرو دیده می‌شود که پارک شده‌اند. به نظر می‌رسد که پس از حاکمیت طالبان این خودروها از نقاط مختلف پایگاه به این مکان منتقل شده‌اند.
در تصاویر ماهواره‌ای که طی سه سال گذشته در زمان‌های مختلف بصورت تصادفی از محوطه پایگاه نظامی بگرام ثبت شده‌اند، تنها در موارد انگشت‌شماری خودرویی در یکی از خیابان‌های داخلی پایگاه دیده می‌شود که به نظر می‌رسد در حال حرکت است.
با توجه به این عکس‌ها می‌توان گفت که تغییرات ساختاری بزرگی در پایگاه نظامی بگرام دیده نمی‌شود.
خودروهایی که از نقاط متفاوت محوطه پایگاه بگرام در یک جا پارک شده‌اند
ما عکس‌های ماهواره‌ای را در اختیار جنیفر جون از مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی قرار دادیم تا نظرش را درباره آن‌ها به ما بگوید.
از دید او به جز یک مورد در فوریه ۲۰۲۵ که یک هلی‌کوپتر روی باند فرودگاه دیده می‌شود، در بقیه تصاویری که از اواسط ۲۰۲۱ تا آوریل ۲۰۲۵ گرفته شده، هیچ هواپیمای قابل مشاهده‌ای در تصاویر ماهواره‌ای دیده نمی‌شود.
جنیفر جون بر این باور است که این لزوما به این معنی نیست که در طول حدود چهار سال گذشته هیچ هواپیمای دیگری در پایگاه وجود نداشته است. او به بی‌بی‌سی گفت: «بسیار محتمل است که حرکت هواپیماها خارج از ساعات معمول ثبت تصاویر ماهواره‌ای (حدود ساعت ۱۱ صبح تا ۲ بعد از ظهر به وقت محلی) رخ داده باشد، یا این‌که هواپیماها در آشیانه‌ها نگهداری شوند.
خانم جون همچنین افزود که در برخی از تصاویر گرفته شده در اوایل سال ۲۰۲۵ لکه‌های تیره‌ای روی زمین در نقاطی از فرودگاه دیده می‌شود که می‌تواند نشان‌دهنده نشت سوخت باشد.
از دید جنیفر جون یکی از شاخص‌های کلیدی وضعیت یک پایگاه هوایی، وضعیت باند آن است. به‌دلایل ایمنی، هر باندی که فعال باشد باید از هرگونه زباله یا جسم خارجی پاک‌سازی و تمیز نگه داشته شود. در عکس‌های اواخر آوریل ۲۰۲۵ دیده می‌شود که هر دو باند وضعیت مرتبی دارند. با این حال هیچ هواپیمایی در عکس‌های ماهواره‌ای در سال ۲۰۲۵ مشاهده نشده است.
از دید او به نظر می‌رسد که به طور کلی «پایگاه بگرام به همان حالتی باقی مانده که نیروهای آمریکایی آن را ترک کرده‌اند.»
دونالد ترامپ آن‌قدر از بگرام صحبت کرد که یک‌بار در یک گردهمایی مربوط به کارزار انتخابات ریاست جمهوری آمریکا به اشتباه از بگرام به عنوان یک منطقه حفاظت‌شده حیات وحش در آلاسکا یاد کرد.
او بارها گفته است که اهمیت پایگاه نظامی بگرام نه به خاطر دسترسی حکومت طالبان به آن، بلکه به خاطر چین است. «افغانستان را فراموش کنید. پایگاه هوایی بگرام یک ساعت با جایی که چین تسلیحات هستهای می‌سازد، فاصله دارد.»
اما آیا واقعا این فاصله یک ساعته‌ای که دونالد ترامپ بارها تکرار کرده، درست است؟
در شرایطی که به‌جز روسیه، هیچ کشور دیگری حکومت طالبان را به رسمیت نشناخته است، می‌توان گفت چین و طالبان رابطه خوبی با هم دارند. دو طرف قرارداد استخراج معدن مس عینک در افغانستان، یکی از بزرگترین معادن مس در جهان را امضا کرده‌اند. در حالی که بسیاری از کشورها نمایندگی دیپلماتیک در افغانستان ندارند، چین سفیر خود را به افغانستان فرستاد.
پایگاه نظامی بگرام با نزدیکترین مکانی که چین آزمایش هستهای انجام داده است، ۲۰۰۰ کیلومتر فاصله دارد
نزدیکترین مکان آزمایش هستهای چین به پایگاه نظامی بگرام، منطقه‌ای به اسم «لوپ نور» در شمال غرب چین است. فاصله این منطقه با بگرام حدود دو هزار کیلومتر است.
معلوم نیست وقتی که رئیس جمهوری آمریکا صحبت از «فاصله‌ای یک ساعته» می‌کند، منظورش با چه وسیله‌ای است. این مسیر از طریق زمینی به هیچ وجهه یک ساعته قابل طی نیست.
اما توسط هواپیماهای جت نظامی پیشرفته مثل لاکهید SR-71 بلک‌برد طی کردن این مسیر، در حدود یک ساعت ممکن است.
برخلاف دونالد ترامپ که بارها به موضوع پایگاه نظامی بگرام و چین اشاره کرده است، حکومت طالبان و همچنین چین چنین ادعایی را همیشه رد کرده‌اند. بی‌بی‌سی از کاخ سفید خواهان ارائه شواهدی شد که بر مبنای آن دونالد ترامپ مدعی حضور چین در بگرام است، اما پاسخی دریافت نکرد.
ما از حکومت طالبان هم خواستیم که اجازه بدهند به این پایگاه نظامی برویم و از نزدیک ببینیم در آن‌جا چه می‌گذرد، اما اجازه داده نشد. این پایگاه در سه سال گذشته محل نمایش رژه و مانور نظامی نیروهای طالبان با تجهیزات نظامی است که از نیروهای آمریکایی به جا مانده است. پایگاه نظامی که آمریکا، در سال ۱۴۰۰ شبانه و بدون این‌که به حکومت وقت افغانستان اطلاع دهد، آن‌جا را ترک کرد.
این مطلب با همکاری توماس اسپنسر از بخش راستی‌آزمایی بی‌بی‌سی (بی‌بی‌سی وریفای) تهیه شده است.
مقایسه تصاویر ماهواره‌ای نشان می‌دهد حدود یک سال پس از بر سر کارآمدن دوباره طالبان، بر خلاف گذشته در تمام پایگاه حتی یک هواپیما هم دیده نمی‌شود
دست‌کم در دو نقطه از پایگاه نظامی بگرام حدود ۴۰ عدد کانتینر جابه‌جا شدند
خودروهایی که از نقاط متفاوت محوطه پایگاه بگرام در یک جا پارک شده‌اند
پایگاه نظامی بگرام با نزدیکترین مکانی که چین آزمایش هستهای انجام داده است، ۲۰۰۰ کیلومتر فاصله دارد
