اسرائیل و سوریه طی هفتههای گذشته گفتوگوهایی محرمانه برای رسیدن به توافقی دیپلماتیک آغاز کردهاند؛ تلاشی برای پایان دادن به دههها تنش، عمدتا بر سر مناطقی که اسرائیل در جنگ سال ۱۹۶۷ از سوریه تصرف کرد.
رسانههای اسرائیلی در هفتههای اخیر پیشبینیهای خوشبینانهای درباره احتمال توافقی محدود یا حتی صلحی تاریخی با دمشق مطرح کردند که از دسامبر گذشته به کنترل اسلامگرایان سابق درآمده است.
اما حملات بیسابقه اسرائیل به مواضع دولت سوریه از جمله در دمشق نشان داد که چنین خوشبینیهایی با واقعیتهای پیچیده و متغیر منطقه همخوانی ندارد. این حملات، که در بحبوحه بحرانهای امنیتی در جنوب سوریه انجام شد نمونهای از رویکرد تازه اسرائیل است؛ کشوری که هنوز از شوک حمله غافلگیرکننده حماس در اکتبر ۲۰۲۳ بیرون نیامده اما با اتکا به موفقیتهای اخیرش در مقابله با حزبالله و ایران ترجیح میدهد برای مقابله با تهدیدهای احتمالی به زور متوسل شود حتی اگر این رویکرد به بهای بهبنبستکشاندن مسیر دیپلماسی تمام شود.
ایتامار رابینوویچ، مورخ اسرائیلی و از مذاکرهکنندگان پیشین با سوریه در دهه ۱۹۹۰ در اینباره میگوید: «این رفتار خیلی ناهماهنگ به نظر میرسد. کاملا در تضاد با تلاش برای مذاکره است.» او اظهار داشت: « اسرائیل ترکیبی بسیار عجیب از پارانویا پس از ۷ اکتبر و احساس قدرت پس از موفقیت در لبنان و ایران را در خود جای داده است و نتیجه آن ترجیح استفاده از زور به جای دیپلماسی است.»
جرقه حملات اخیر اسرائیل از اعزام نیروهای دولتی سوریه به جنوب غرب این کشور زده شد؛ منطقهای که شاهد درگیریهای مسلحانه میان قبایل بدوی و اقلیت دروزی سوریه بود. هرچند بسیاری از تسلیحات سوریه در جریان جنگ داخلی و حملات اسرائیل از بین رفتهاند اما دولت دمشق همچنان توانست تعدادی تانک فرسوده و نیروهای پیاده با وانت به منطقه اعزام کند.
این تحرکات از نگاه اسرائیل دو تهدید را به همراه داشت: نخست، شکلگیری مجدد نیروهای خصمانه در نزدیکی مرزهایش از جمله گروههای اسلامگرای سابق که حالا در ارتش سوریه فعالیت میکنند. دوم خشم و اعتراض جامعه دروزی داخل اسرائیل که پس از انتشار گزارشهایی از اعدامهای خودسرانه در جنوب سوریه به خیابان آمدند، راهها را بستند و حتی شماری از آنان وارد خاک سوریه شدند.
کارمیت والنسی، پژوهشگر موسسه مطالعات امنیت ملی اسرائیل در تلآویو، میگوید: «نتانیاهو از ماهها پیش گفته بود که جنوب سوریه باید منطقهای غیرنظامی باقی بماند. پس وقتی تانکهای سوری وارد این منطقه شدند، اسرائیل نه فقط برای دفاع از دروزیها بلکه برای اجرای خواستههایش وارد عمل شد.»
به اینستاگرام یورونیوز فارسی بپیوندید
در حال حاضر مشخص نیست که آیا اسرائیل قصد دارد وارد یک درگیری نظامی طولانیمدت در جنوب سوریه شود یا هدفش تنها مهار نارضایتی داخلی در میان دروزیهای اسرائیلی بوده است. حدود ۱۵۰ هزار دروزی تحت حاکمیت اسرائیل زندگی میکنند، از جمله ۲۰ هزار نفر در بلندیهای جولان که پس از جنگ ۱۹۶۷ به اشغال و سپس به قلمرو اسرائیل الحاق شد.