علی سروری مجد قائم مقام رئیس دانشگاه آزاد اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار گروه دانشگاه ایسکانیوز بیان کرد: هدف دشمن از ترور شهید دکتر محمدمهدی طهرانچی صرفاً حذف یک دانشمند هسته‌ای نبود، بلکه ایشان شخصیتی صاحب‌نظر و اثرگذار در تحول و تعالی نظام آموزش عالی کشور بودند. ایشان نقش محوری در تدوین و اجرای برنامه پنج‌ساله تحول و تعالی دانشگاه آزاد اسلامی ایفا کرد؛ برنامه‌ای که با همت و ابتکار شخص ایشان، و با همراهی برخی از دستیارانشان، تدوین شد و به تصویب هیئت امنای دانشگاه نیز رسید. اکنون چهار سال از اجرای این سند تحول‌زا می‌گذرد و آثار مثبت آن به وضوح در بدنه دانشگاه نمایان شده است.
سروری‌مجد با اشاره به نگاه انتقادی شهید طهرانچی نسبت به وضعیت آموزش عالی کشور تأکید کرد: شهید طهرانچی بر این باور بود که نظام آموزش عالی در کشور از ابتدا با نگاهی ناسازگار با بوم فرهنگی و اعتقادی جامعه متولد شده و هیچ‌گاه با نیازها و ویژگی‌های بومی ایران اسلامی تطابق نداشته است. از همین رو، در برنامه تحول و تعالی دانشگاه آزاد، مفاهیم بنیادینی چون «نظام استاد-شاگردی» به‌عنوان یکی از عناصر اصیل و ریشه‌دار آموزش در فرهنگ ایرانی-اسلامی، احیا و بازتعریف شد.
وی افزود: شهید طهرانچی دانشگاه را صرفاً محلی برای آموزش نمی‌دانست، بلکه آن را نهادی جامع برای فناوری، تولید علم نافع، و حل مسائل اجتماعی و ملی تلقی می‌کرد. از دیدگاه ایشان، دانشگاه باید در خدمت جامعه و کشور باشد و به‌صورت جدی به مسائل و نیازهای واقعی مردم بپردازد. اگر آموزش عالی صرفاً به آموزش تئوری و بی‌ارتباط با واقعیت‌های جامعه بپردازد، هرگز موفق نخواهد بود؛ تجربه چند دهه گذشته نیز این واقعیت را تأیید می‌کند.
قائم‌مقام رئیس دانشگاه آزاد اسلامی در پایان خاطرنشان کرد: دکتر طهرانچی خود نمونه‌ای بارز از «عالم نافع» در جمهوری اسلامی بود؛ شخصیتی چندوجهی، صاحب‌نظر در حوزه‌های مختلف علمی و مدیریتی، و الگویی کامل از تلفیق دانش و عمل در خدمت نظام.
از نجات مالی دانشگاه آزاد تا الگوسازی برای آموزش عالی کشور
سروری‌مجد با اشاره به اقدامات تحولی شهید طهرانچی گفت: در زمان آغاز مدیریت دکتر طهرانچی، قریب به ۸۰ درصد واحدهای دانشگاهی در سراسر کشور با زیان‌دهی مالی مواجه بودند؛ اما با اتخاذ رویکردی هوشمندانه و راهبردی، نه‌تنها این واحدها از حالت زیان‌ده خارج شدند، بلکه به سوددهی نیز رسیدند. امروز تنها تعداد معدودی از بیش از ۲۵۰ واحد دانشگاهی در کشور، همچنان درگیر مشکلات مالی هستند.
وی افزود: افزایش حقوق کارکنان، طراحی و اجرای برنامه‌های تحولی، سرمایه‌گذاری در طرح‌های دانش‌بنیان، فناور ساختن دانشگاه، استفاده بهینه از ظرفیت‌های انسانی و مادی موجود، فعال‌سازی اساتید در مسیر حل مسائل کشور و همچنین توسعه کمی و کیفی مدارس سما، از جمله اقدامات مهم و اثربخش شهید طهرانچی در دوران مسئولیتشان بود.
سروری‌مجد همچنین با اشاره به برخی از برنامه‌های ابتکاری شهید طهرانچی خاطرنشان کرد: طراحی و راه‌اندازی جشنواره‌های امامت و مهدویت، برنامه تقارب مذاهب اسلامی، توسعه مدارس «سعادت»، و ایجاد شرکت‌های فناور در واحدهای دانشگاهی با محوریت استادان، بخشی از یادگارهای ماندگار ایشان است. این اقدامات موجب شد که دانشگاه آزاد اسلامی در مسیر دانشگاه حل مسئله و مبتنی بر فناوری قرار بگیرد.
قائم‌مقام رئیس دانشگاه آزاد اسلامی در پایان تأکید کرد: مجموعه اقدامات دکتر طهرانچی نه‌تنها باعث احیای مالی و علمی دانشگاه آزاد شد، بلکه یک الگوی موفق از مدیریت تحولی در آموزش عالی کشور به‌جای گذاشت که می‌تواند الهام‌بخش سایر دانشگاه‌های ایران باشد.
افزایش چشمگیر جذب دانشجو و پایداری مالی
وی با اشاره به یکی از دستاوردهای مهم شهید طهرانچی اظهار کرد: یکی از محورهای کلیدی مدیریت ایشان، تلاش برای دستیابی به پایداری مالی و کاهش وابستگی دانشگاه به شهریه دانشجویان بود. این هدف با اقداماتی مؤثر در حوزه تنوع‌بخشی به منابع درآمدی و طراحی سازوکارهای جذب درآمدهای غیرشهریه‌ای محقق شد؛ به گونه‌ای که امروز دانشگاه آزاد اسلامی به مراتب باثبات‌تر، هوشمندتر و مقاوم‌تر از گذشته در برابر نوسانات مالی عمل می‌کند.
سروری‌مجد افزود: نکته قابل توجه دیگر، افزایش چشمگیر جذب دانشجو و دانش‌آموز در دوره مدیریت شهید طهرانچی بود. در حالی که نرخ رشد جمعیت در کشور روند کاهشی دارد، دانشگاه آزاد اسلامی توانست طی این مدت تعداد دانشجویان خود را از حدود ۸۵۰ هزار نفر به بیش از یک میلیون و ۴۶۰ هزار نفر برساند؛ افزایشی حدود ۶۰۰ هزار نفری که نشان از اعتمادسازی جدی در سطح افکار عمومی و ارتقای جایگاه علمی و اجتماعی این دانشگاه دارد.
به گفته سروری‌مجد، توسعه رشته‌های تحصیلی متناسب با نیازهای خاص هر منطقه و بهره‌گیری از ظرفیت پراکندگی جغرافیایی دانشگاه در سراسر کشور، از عوامل اصلی این جذب حداکثری بوده است. این ویژگی موجب شده که خانواده‌ها در اقصی نقاط کشور بتوانند بدون دغدغه، فرزندان خود را برای تحصیل به نزدیک‌ترین واحد دانشگاهی بفرستند، که این خود در شرایط فعلی جامعه ایران، یک مزیت استراتژیک به شمار می‌آید.
وی ادامه داد: ترکیب این دستاوردها، به‌ویژه افزایش درآمدهای پایدار اعم از شهریه‌ای و غیرشهریه‌ای، سبب ایجاد ثبات مالی، آرامش سازمانی و ارتقای بهره‌وری در سطح کل دانشگاه شد. بسیاری از همکاران قدیمی دانشگاه آزاد اسلامی که با فراز و فرودهای گذشته آشنا بودند، امروز با اطمینان می‌گویند که آینده روشنی برای این دانشگاه متصورند؛ تحولی که در سایه برنامه‌ریزی هوشمندانه و رویکرد علمی و جهادی دکتر طهرانچی و تیم همراه ایشان رقم خورد.
سروری‌مجد تأکید کرد: الگوی توسعه پایدار کمی و کیفی دانشگاه آزاد اسلامی در این دوره، می‌تواند به عنوان یک تجربه موفق بومی در حوزه آموزش عالی، در سطح ملی مورد بهره‌برداری قرار گیرد.
تحول‌گرایی در آموزش عالی با تأکید بر آمایش سرزمینی
قائم‌مقام رئیس دانشگاه آزاد اسلامی تصریح کرد: یکی از دغدغه‌های جدی شهید طهرانچی، کاهش استقبال از برخی رشته‌های دانشگاهی بود. ایشان معتقد بودند که این مسئله ناشی از ناهماهنگی میان نیازهای آینده کشور و توزیع رشته‌های تحصیلی در واحدهای مختلف دانشگاهی است. بر همین اساس، دکتر طهرانچی طرحی جامع برای آمایش آموزش عالی در دانشگاه آزاد اسلامی را اجرایی کردند.
وی افزود: در این فرآیند، نیازهای هر استان به صورت بومی و دقیق مورد بررسی قرار گرفت و مشخص شد که هر منطقه در دهه‌های آینده در چه حوزه‌های تخصصی از دانش و فناوری نیازمند تربیت نیروی متخصص است. نتیجه این تحلیل منجر به اصلاح ساختار رشته‌های تحصیلی در سطح واحدهای دانشگاهی شد.
سروری‌مجد خاطرنشان کرد: در برخی موارد، رشته‌هایی که با نیاز بومی هم‌خوانی نداشتند از واحدهای خاصی حذف یا به واحدهای دیگر منتقل شدند. در مقابل، رشته‌های نوظهور و پرتقاضا در مناطق مستعد ایجاد و فعال شدند. این اقدام هوشمندانه باعث شد تنوع رشته‌ای در سطح دانشگاه آزاد اسلامی افزایش یابد و در نتیجه، رغبت دانشجویان به تحصیل در رشته‌های مختلف نیز بیشتر شود.
وی تأکید کرد: چنین نگاهی، تجلی عینی از تحول‌گرایی در آموزش عالی بود که هم در بعد محتوایی و هم در بعد ساختاری به اجرا درآمد و تأثیر قابل توجهی در افزایش جذب دانشجو در سراسر کشور داشت.
هوش مصنوعی در خدمت آموزش
سروری‌مجد با اشاره به دغدغه‌های اخیر دکتر طهرانچی در حوزه تحول در آموزش، توضیح داد: در یکی از سخنرانی‌های نوروزی ایشان، به‌ویژه در سال گذشته، تأکید شد که ابزار هوش مصنوعی نباید از دست برود. ایشان اساتید را به یادگیری و به‌کارگیری هوش مصنوعی در فرآیند آموزش و حتی در آزمون‌ها دعوت کردند.
وی افزود: شهید طهرانچی بر این باور بودند که هوش مصنوعی یک ابزار تسهیل‌گر و تسریع‌کننده در آموزش است و باید به جای مقاومت در برابر آن، از آن به عنوان یک فرصت استفاده کرد. ایشان حتی پیشنهاد داده بودند که در مقطع دکتری، از سال جاری، این فناوری به شکل رسمی در طراحی و اجرای آزمون‌ها به کار گرفته شود.
سروری‌مجد ادامه داد: رویکرد ایشان این بود که هدف اصلی از آموزش در دانشگاه، تقویت قدرت تفکر، خلاقیت، نوآوری و تحلیل در دانشجویان است. لذا استفاده از ابزارهای فناورانه مانند هوش مصنوعی، نه تنها مانعی برای آموزش نیست، بلکه می‌تواند موجب ارتقای کیفیت آموزش شود؛ به شرطی که نظام آموزشی نیز متناسب با این تحولات به‌روزرسانی شود.
وی خاطرنشان کرد: در نگاه شهید طهرانچی، محفوظات صرف نمی‌توانند آینده‌ساز کشور باشند. دانشگاه باید فارغ‌التحصیلانی تربیت کند که قادر باشند با ابزارهای روز، مسائل را تحلیل و حل کنند. از این رو، استفاده از هوش مصنوعی در فرآیند امتحانات، به عنوان یک روش پیشرو در سیستم آموزش عالی مدنظر قرار گرفت.
سامانه آموزشیار؛ نقطه عطفی در ساماندهی آموزش و مالی دانشگاه آزاد
سروری‌مجد یادآور شد: با آغاز دوران مدیریت شهید طهرانچی در دانشگاه آزاد اسلامی، یکی از مهم‌ترین و ماندگارترین اقدامات او، طراحی و راه‌اندازی سامانه یکپارچه «آموزشیار» بود؛ سامانه‌ای که نظم و شفافیت را در حوزه آموزش، ثبت‌نام، مالی و فارغ‌التحصیلی برای بیش از یک‌میلیون دانشجو در سراسر کشور به همراه آورد.
قائم‌مقام رئیس دانشگاه آزاد تشریح جزئیات این تحول بزرگ اظهار کرد: پیش از حضور شهید طهرانچی، ساختار منسجمی در سطح سامانه‌های دانشجویی وجود نداشت. اطلاعات آموزشی و مالی دانشجویان در بسترهای پراکنده و جزیره‌ای ذخیره می‌شد و عملاً امکان نظارت و مدیریت یکپارچه وجود نداشت. حتی در برخی واحدها، حساب‌های متعدد مالی و فرآیندهای غیرهم‌سان، شفافیت را از نظام اداری و آموزشی دانشگاه سلب کرده بود.
وی افزود: با درایت و پیگیری مستقیم شهید طهرانچی، طراحی و اجرای سامانه آموزشیار در دستور کار قرار گرفت. این سامانه به شکلی جامع طراحی شد که تمام فرایندهای آموزش عالی، از ثبت‌نام و انتخاب واحد گرفته تا پرداخت شهریه، ثبت نمرات و حتی صدور مدارک فارغ‌التحصیلی، به‌صورت شفاف و یکپارچه در آن تعریف شده است.
سروری‌مجد خاطرنشان کرد: یکی از ویژگی‌های کلیدی این سامانه، امکان گزارش‌گیری لحظه‌ای از وضعیت دانشجویان در تمام واحدهای دانشگاهی کشور است. به کمک آموزشیار، هم فرآیندهای آموزشی قابل رصد شده‌اند و هم وضعیت مالی دانشجویان و واحدها با دقت و شفافیت مدیریت میشود.
وی گفت: با وجود اینکه راه‌اندازی این سامانه پیچیدگی‌ها و زحمات زیادی داشت و مدتی نیز به طول انجامید، اما بدون تردید سامانه آموزشیار یکی از دستاوردهای ماندگار دوران مدیریت شهید طهرانچی در دانشگاه آزاد اسلامی است؛ دستاوردی که هم در ارتقای کیفیت نظام آموزش عالی نقش‌آفرین بود و هم پایه‌گذار نظمی نوین در امور مالی و اداری دانشگاه شد.
از سامانه‌های یکپارچه تا شفاف‌سازی دارایی‌ها
سروری‌مجد با اشاره به دستاوردهای مدیریتی شهید دکتر محمدمهدی طهرانچی، گفت: یکی از مهم‌ترین وجوه مدیریت دکتر طهرانچی، ایجاد تحول ساختاری و استقرار سامانه‌های جامع و یکپارچه در دانشگاه آزاد اسلامی بود. تحولی که نه‌تنها ساختار آموزش عالی در این دانشگاه را دگرگون ساخت، بلکه استانداردهای نوینی برای سایر نهادهای آموزش عالی کشور تعریف کرد.
وی با بیان اینکه تا پیش از این دوره، نظام مالی، آموزشی و دارایی دانشگاه از انسجام و شفافیت لازم برخوردار نبود، افزود: با هدایت شهید طهرانچی، نخست سامانه جامع «آموزشیار» طراحی و راه‌اندازی شد که تمام فرایندهای آموزشی از ثبت‌نام و انتخاب واحد تا فارغ‌التحصیلی را به صورت شفاف و آنلاین مدیریت می‌کرد.
به گفته سروری‌مجد، این تحول تنها به حوزه آموزش محدود نماند. پس از آن، سامانه «پژوهشیار» نیز به منظور مدیریت فرایندهای مربوط به پایان‌نامه‌ها و رساله‌های دکتری ایجاد شد. همچنین در حوزه مالی، «حسابیار» به‌عنوان سامانه ثبت و کنترل حساب‌های مالی تمام واحدهای دانشگاه طراحی شد که با این اقدام، کنترل مالی دانشگاه به شکل بی‌سابقه‌ای شفاف، دقیق و در لحظه ممکن شد.
وی ادامه داد: همچنین برای نخستین‌بار در تاریخ دانشگاه آزاد اسلامی، کلیه املاک دانشگاه در سراسر کشور در سامانه‌ای تحت عنوان «سامانه املاک» ثبت و ضبط شد. این اقدام باعث شد که برای نخستین‌بار تصویر جامع و دقیقی از دارایی‌های ملکی دانشگاه به‌دست آید. در کنار آن، سامانه دارایی‌ها و اموال نیز راه‌اندازی شد تا کوچک‌ترین اقلام اموالی موجود در واحدهای دانشگاهی در یک سیستم متمرکز، ثبت و پایش شوند.
قائم‌مقام رئیس دانشگاه آزاد اسلامی، با اشاره به اینکه این اقدامات در بیش از ۴۰ سال فعالیت دانشگاه سابقه نداشته است، خاطرنشان کرد: این نظم و انضباط بی‌سابقه در ساختار دانشگاه آزاد اسلامی، یکی از میراث‌های مهم دکتر طهرانچی برای آموزش عالی کشور به شمار می‌رود. تحقق این سطح از شفافیت و کارآمدی، با زحمات شبانه‌روزی همکاران دانشگاه و پیگیری‌های مستمر ایشان ممکن شد و قطعاً یکی از نقاط افتخارآمیز این دوره مدیریت خواهد بود.
نظام هدفمند بودجه‌ریزی
وی با اشاره به یکی از چالش‌های مزمن آموزش عالی کشور، اظهار کرد: یکی از مشکلات جدی که همواره در دانشگاه آزاد اسلامی و حتی در مجموعه وزارت علوم نیز مشاهده می‌شد، نبود نظام هدفمند در تخصیص بودجه‌ها بود. مسئله‌ای که در دوره مدیریت شهید دکتر محمدمهدی طهرانچی با تدابیر راهبردی و برنامه‌ریزی دقیق، به شکل ملموسی ساماندهی شد.
وی با بیان اینکه در این دوره تمامی دارایی‌های دانشگاه چه مادی و چه معنوی به تفکیک واحدها و استان‌ها شناسایی و ثبت شده بود، خاطرنشان کرد: بر اساس این اطلاعات دقیق، جداول بودجه سالانه طراحی شد و برای هر واحد متناسب با ظرفیت‌ها و مزیت‌هایش برنامه‌ریزی مالی اختصاصی در نظر گرفته شد.
سروری‌مجد ادامه داد: نظام جدید بودجه‌ریزی مبتنی بر بهره‌وری حداکثری منابع موجود تعریف شد و به‌جای توزیع بودجه به‌صورت سنتی و مساوی، تخصیص منابع به صورت هدفمند، با توجه به عملکرد، ظرفیت، مأموریت، و نیاز واقعی هر واحد دانشگاهی انجام گرفت.
وی تأکید کرد: این تحول باعث شد بودجه‌ها نه تنها منطبق با نیازها و مأموریت‌های منطقه‌ای باشد، بلکه پاسخگوی اهداف تحولی دانشگاه در سطح کلان نیز قرار گیرد. تجربه دو تا سه سال اخیر نشان می‌دهد که این مدل بودجه‌ریزی، موجب افزایش شفافیت، انسجام مالی و رشد بهره‌وری در سطح کلان دانشگاه شده است.
نظام بودجه‌ریزی سالیانه مبتنی بر سند تحول دانشگاه آزاد تدوین شد
قائم‌مقام رئیس دانشگاه آزادبا اشاره به نقش کلیدی شهید دکتر محمدمهدی طهرانچی در طراحی و استقرار نظام هدفمند بودجه‌ریزی گفت: یکی از دستاوردهای بنیادینی که در دوره مدیریت ایشان رقم خورد، طراحی و اجرای سند تحول و تعالی پنج‌ساله دانشگاه آزاد اسلامی بود که تمامی برنامه‌ها، تخصیص منابع و برش‌های عملیاتی سالانه بر اساس آن تدوین و اجرا میشود.
وی ادامه داد: طبق این سند، هر ساله برش سالیانه‌ای متناسب با مسیر کلی تحول دانشگاه تهیه و به استان‌ها ابلاغ میشود. استان‌ها موظفند با توجه به ظرفیت‌ها، عملکردها و مأموریت‌های خاص خود، هم برنامه‌ریزی بودجه‌ای سالانه را تنظیم کنند و هم فعالیت‌های خود را به‌گونه‌ای پیش ببرند که اهداف پیش‌بینی‌شده سند تحول در زمان‌بندی مشخص، محقق شود.
روحیه خلاقانه و نوآورانه
قائم‌مقام رئیس دانشگاه آزاد اسلامی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به ویژگی‌های شخصیتی و مدیریتی شهید دکتر طهرانچی گفت: یکی از وجوه بارز شخصیت ایشان نوآوری مستمر و ابتکار بی‌وقفه در تصمیم‌گیری‌ها بود. ایشان هرگز روزی را بدون ایده‌ای تازه و نگاهی متفاوت نسبت به مسائل سپری نمی‌کردند.
وی تصریح کرد: در جلسات، سخنرانی‌ها و نشست‌های تخصصی، شهید طهرانچی همواره با نگاهی جلوتر از زمان خود تحلیل می‌کردند و ایده‌های خلاقانه‌ای ارائه می‌دادند که گاه فی‌البداهه بودند اما پایه‌گذار یک برنامه تحولی ماندگار می‌شدند.
شاه‌کلید مدیریت راهبردی شهید دکتر طهرانچی
علی سروری‌مجد، قائم‌مقام رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با اشاره به تحولات راهبردی دانشگاه در دوران مدیریت شهید طهرانچی اظهار کرد: در ابتدای مسئولیت ایشان، دانشگاه آزاد اسلامی با مشکلات ساختاری، مالی، انضباطی و برنامه‌ای متعددی مواجه بود. آنچه که باعث شد از دل این چالش‌ها یک مسیر تحول‌زا و رو به رشد استخراج شود، تدوین برنامه جامع پنج‌ساله تحول و تعالی دانشگاه آزاد اسلامی بود. این سند، در واقع شاه‌کلید تمام برنامه‌های اصلاحی و توسعه‌ای در این دوره تلقی میشود.
وی افزود: شهید طهرانچی شخصاً در تدوین این برنامه وقت گذاشتند، هدایت فکری آن را به عهده گرفتند و حتی بر حسن اجرای دقیق آن نیز ایستادگی کردند. پیگیری منظم این سند باعث شد دانشگاه به سمت یک مسیر روشن، با اهداف قابل ارزیابی و برنامه‌ریزی دقیق حرکت کند.
سروری‌مجد با اشاره به ساختار نظارتی برنامه تحول ادامه داد: «برای اطمینان از تحقق اهداف سند، تیم‌های ویژه‌ای در ستاد مرکزی تشکیل شد که علاوه بر رصد و پایش اجرای برنامه، به استان‌ها و واحدها سرکشی‌های دوره‌ای داشتند، جلسات مداومی برگزار می‌کردند و گزارش‌های نظارتی دقیقی تهیه می‌شد تا مشخص شود چه میزان از مفاد سند در حال اجراست.
انتهای پیام/
نظر شما